Бурятские народные сказки. Бытовые

Коллектив авторов

— Малгай юу сэнтэй бэ?

— Зуун тухэриг.

— Би абахаб. гл ерэжэ, хамта гурбан зуун тухэриг $

абахаш, — гэбэ.

Хубуун гэртээ хариба. амган:

— Зай, зааба малгай, мун лэ тиигэжэ угэбэби, — гэбэ. Yt-л дэр мнг абахын тула, нхи купецэй гэртэ ошобо.

Купец:

— Мнгэндэ ерэбэ гш? — гэбэ.

— Тиибэ, — гэжэ хбн хэлэбэ. Купец хэлэбэ:

"Гурбан зуун тхэриг абаха гш, а ли гурбан айн гэ абаха гш? ер мэдээрэйш.

Хбн хэлэбэ:

— Гурбан айн гыетнай абахамни.

— Зай, тиигэбэл дуула:

нэгэдэх — холо газарта ябв-хадаа хооон гэртэ хонолго болохо, ши гэртэ б унта, газа" хоноорой; хоёрдохинь — харгы замда хнэи гээжэ орхиои юумэ байха, тэрээниие абаха хэрэггй, орхёод тойрожо гараа-райш; гурбадахинь — уагй орондо дайралдахаш, ндэр ха-дын арада баруун згтэ хатааи жалгын эхиндэ иэгэ зр-тэй гурбан ехэ уляаан модоной дэргэдэ хабтагай хара шу-лууе хобхолжо малтахаш, доороонь ехэ булаг уан гаржа, ба-руулжаа урдаха байха. Зай, энэ гурбан угэ ойлгожо абаба-гш, яба тиигээд, — гэбэ.

Хбн гэртээ ерэбэ. амгаи асууба:

— Зай, мнг абаба гш?

— Гурбан зуун тхэригэй орондо гурбан айн гэ абаад

ерээби, — гэбэ.

— Зай, болоно даа, — гэбэ амган.

Тэдэ хоюулан тэндээ байтараа, хбн хэлэбэ:

— Бишни хд холо ябажа, олзо звери оложо ерэхэ бэшэ-

гб?

амганиинь хэлэбэ:

— Шинии айн дуран бэзэ, эрэ хниие ябуулан хэлэхэ, эхэнэр хниие зогсоон хэлэхэ гэдэг тула, яба.

Хбн амгаяа орхёод ябаба. Холын орондо ябажа ябана. Олхошье юумэ гы, хооон ябана. Нэгэ газарта зон таархай холо байгаад, зуураа замда нэгэ эзэгй хооон гэртэ хоёр хн хонохо гэжэ байна. Тэдэнтэй хамта тэрэ гэртэ хонохо болобо. Унтаха гэжэ байтараа, нхи купецэй хэлээн угэ анаан- даа оруулаад:

— Би гэртэ унтахагй, газаа унтахаби, — гэжэ газаа хоно-66. Тэрэ ни гэрэй дээдэ хушилта унажа, тэрэ хнуд да-руулжа хээн байба. Тэрэ саашаа ябаба. Олоной зам харгыгаар ябатарнь, хнэй гэээн нэгэ абдар ханза хэбтэбэ. Тэрээ-ниие абаха гэжэ. байтараа, нхи купецэй хэлээн гэ а-наад, абангй орхёод ябаба. Нэгэ хото газарта хрэбэ. Тэндэ хрд ябатараа, нвхи замда хэбтэгшэ абдар ханзые нэгэ хн олоод ерээнь, тэрэ хотоной нэгэ ехэ баян хунэй гэртэ дээрмэ орожо, ехэ юумэ абаан хулгайшан гээжэ орхитюн байгаад, тэрэ хниие барижа:

— Ши хулууан байба гээшэш, хамта хулууан ихэде-оложо г, — гэжэ хатуу саазада оруулба.

Мн тэндэээ хд холо газар хэсэжэ ябана. Нэгэ булгэм олон хотон айлнууд ган халуунда уагй, маша бэрхэтэжз" байна. Тэндэ ябатараа нхи купедэй хэлээн гэ анаанда" оруулаад, зн згтэ нэгэ ндэр хадын байхые хараад, тэрээ-* нэй хойно нэгэ жалга харагдана. Тэрэ хбн хэлэбэ:

— Би уа бэдэрээд зэхэ байнаби. Тэндэхи улад зон бгэдэ баярлажа:

тев хабаатай хубсаа, шэмэгдээ см аба, тиигээд ябагты

гэбз.

Урая гуа ххэн уйлажа. уйдажа:

Намайе юундэ лдэбэт, шэмэггйшье аа, аба эжын

дэргэдэ байхые хсэнэб, — гэхэдэнь болобогй.

— Яба, яба — гэжэ лдэбэ.

— Тшшэ тула ябаха болобо бэззбди, — гэжэ тэрэ хнтэй хамта ябаба.

Нэгэ хото городто хрд, нэгэ айдай гэртэ байба. Уран гуз амганшшь нэгэ бээлэй оёод:

— Ши энээниие наймаалаад ерэ, — гэжэ бгэнд гэбэ.

— Энэ хэдэн тухэриг хрэхэ бэ?

— Зуун тухэриг хурэхэ юм, — гэжэ амган хэлэбэ. *

Тэрэ хун дэлгр дээрэ наймаалжа ябатарань нэгэ баян купен хун:

— Энээниишни хэн оёоб, хэды сэнтэйб? — гэбэ.

— Зуун тухэригтэ, — гэбэ.

— Намда гэ, би абахам, мнг гл дэр ерэжэ абахаш, — гэбэ.

Тэрэ хубуун гэртээ ерэбэ. амган бээлэй зааба. Тиигэжэ уг эмби гэбэ.

— Би нэгэ оймоо оёоби, энээниие мун наймаалаад ерэ, — . гэжэ гл дэрын угэнэ.

Мун дэлгр дээрэ гараад ябана, нхи урда удэрэй купец ерээд:

— Энэ шин найма а ту? — гэбэ.

— Тиимэ.

— Юу сэнтэй бэ?

— Зуун тухэригтэ юм.

— Намда гэ, би абахам, — гэжэ абаад, — мн лэ гло ерэжэ хамта хоёр зуун тухэриг абахаш, — гэбэ.

Хбн хариба. амган:

— Зай, — оймроо зааба. — Мун лэ тиигэжэ гэбэб, — гэбэ. гл дэрын амган нэгэ малгай оёод, мн наймаалхын

угэбэ. ихи дэлгур дээрэ ябатарань, урдын купец ерээд:

— Малгай юу сэнтэй бэ?

— Зуун тухэриг.

— Би абахаб. гл ерэжэ, хамта гурбан зуун тухэриг абахаш, — гэбэ.

Хбн гэртээ хариба. амган:

— Зай, зааба малгай, ми лэ тиигэжэ угэбэби, — гэбэ. Yf-ле дэр мнг абахын тула, нхи купецэй гэртэ ошобо.

Купец:

— Мнгэндэ ерэбэ гш? — гэбэ.

— Тиибэ, — гэжэ хбн хэлэбэ. Купец хэлэбэ:

— Гурбан зуун тхэриг абаха гш, а ли гуроан пайн гэ абаха гш? ере мэдээрэйш. ЦЦ

Хубуун хэлэбэ:

— Гурбан айн гыетнай абахамии.

— Зай, тиигэбэл дуула: нэгэдвхннь — холо газарта яба-хадаа хооон гэртэ хонолго болохо, ши гэртэ бу унта, газа" хоноорон; хоёрдохинь — харгы замда хунэй гээжэ орхиои юумэ байха, тэрээниие абаха хэрэггуй, орхёод тойрожо гараа-райш; гурбадахинь — уагй орондо дайралдахаш, ндэр ха-дын а рада баруун згтэ хатаан жалгын эхиндэ нэгэ эр-тэй гурбан ехэ уляапан модоной дэргэдэ хабтагай хара шу-лууе хобхолжо малтахаш, доороонь ехэ булаг уаи гаржа, 6а-руулжаа урдаха байха. Зай, энэ гурбан И ойлгожо абаба" гш, яба тиигээд, — гэбэ.

Хбн гэртээ ерэбэ. амгаи асууба*.

— Зай, мнг абаба гш?

— Гурбан зуун тхэригэй орондо гурбан аин гэ абаад

ерээби, — гэбэ.

— Зай, болоно даа, — гэбэ амгаи.

Тэдэ хоюулан тэндээ байтараа, хбн хэлэбэ:

— бишни хд холо ябажа, олзо звери оложо ерэхэ бэшэ-

гб?

амгаииинь хэлэбэ:

— Шинии айн дуран бэзэ, эрэ хниие ябуулан хэлэхэ^ эхэнэр хниие зогсоон хэлэхэ гэдэг тула, яба.

Хбн амгаяа орхёод ябаба. Холын орондо ябажа ябана. Олхошье юумэ гы, хооон ябана. Нэгэ газарта зон таархай холо байгаад, зуураа замда нэгэ эээгй хооон гэртэ хоёр хун хонохо гэжэ байна. Тэдэнтэй хамта тэрэ гэртэ хонохо болобо. Унтаха гэжэ байтараа, нхн купецэй хэлээн гэ анаак-* даа оруулаад: