Чарадзейныя яблыкі
Шрифт:
І пакарочаны кіль, і задужа высокая мачта напраўду рабілі лодку вельмі няўстойліваю. Да таго ж у гэты дзень вецер рэзка мяняў напрамак. Трэба быць майстрам, каб у такое надвор'е ўмела кіраваць лодкаю. Шадурскі, мяркуючы па ўсім, быў не з такіх. Лёкаям даводзілася раз-пораз «чараваць» над ветразем. Часам гэтых людзей качала па палубе, як пустыя скрынкі; пан Сліва паспеў згубіць свой парык. Ды гаспадара лодкі не кранала ўсё гэта, наадварот, штораз, калі пасажыры ўзнімалі галас, ён адно моцна рагатаў. І тады здавалася, што суднам кіруе сам дэман…
— Тата! — нарэшце, пасля чарговага падзення, не
Гэты намёк на мінулы раз прымусіў усіх прыціхнуць.
— Але ты павінна прызнацца, — адазваўся Шадурскі,— што тым разам было весела.
Пры слове «весела» Сліва здрыгануўся. Ён баязліва папрасіў:
— Можа, вы высадзіце мяне. Сённяшні дзень быў задужа стомны. — І тут жа дадаў: — Нават на моры я не адчуваў такой гайданкі.
Няшчасны, ён ажно спалатнеў. Яго круглыя вочкі пазіралі, не міргаючы, у бок запаветнага берага. Відаць, апынуцца на сушы ў гэтую хвіліну было для яго адзінаю марай.
Шадурскі аніяк не адрэагаваў на яго просьбу. З філасофскім спакоем ён працягваў пра сваё:
— Заўважу, панове, нішто гэтак не ачышчае душу, як прагулянкі пад ветразем.
— Вы хацелі сказаць — «вантробы», — паправіў яго Сліва і перагнуўся за парэнчы.
Шадурскі ў адказ адно зарагатаў.
— Не, сапраўды, вы маглі б крыху сцішыць хуткасць лодкі,— падтрымаў таўсмача Скарлоцы. — Зрэшты, сярод нас панна…
Гэтае лжэджэнтльменства ўгневала панну Яніну.
— Вы гляньце, які клопат! — усклікнула яна. — Яшчэ невядома, хто каго будзе ратаваць, калі мы перакулімся!
— Перакулімся?.. — азваўся таўсмач.
Маленькая панна зноў прытулілася да хлопца, прашаптала яму на вуха:
— Спадзяюся, вы не дасце мне ўтапіцца, пан Вальдэмар?
Боку тым часам нядобрылася. І, відаць, таму ў ім выспявала незадаволенасць. «Ну й жыццё! — ацаніў ён сам для сябе паводзіны панства. — Толькі й клопату, як пазабаўляцца! Віно, паляванне, гэтае дзікунскае плаванне… Няўжо не надакучае?!»
— Пацалуйце мяне, — перапыніў ягоныя думкі ціхі голас панны. Мабыць, свежы вецер, халодныя пырскі і гайданка дарэшты закружылі ёй галаву. — Калі вы сапраўдны рыцар… — выкарыстоўваючы свой стары козыр, пачала яна.
Але Бока не даў ёй скончыць. Усміхнуўшыся, ён нечакана чмокнуў яе ў вусны. У яго становішчы нічога не заставалася, як толькі падпарадкавацца.
І, вядома ж, гэты пацалунак заўважыў Скарлоцы. Раўнівец ажно падскочыў на месцы.
— Адыдзіцеся ад яе! Я сказаў — прэч!.. — раўнуў ён, звяртаючыся да нашага героя. Пры гэтым яго вусы ледзь не зляцелі са свайго прывычнага месца. — Вы нікчэмны Дон Жуан у адзенні плебея, — працадзіў ён праз зубы, — я з вамі буду біцца!
Усмешка ўмомант зляцела з твару ў хлопца. На ўсялякі выпадак ён мацней ухапіўся за парэнчы.
Скарлоцы рашуча ступіў туды, дзе стаялі Бока і панна Яніна. І тут, не то ад таго, што зноў парушылася раўнавага, не то ад таго, што Шадурскі быў няўважлівы каля стырна, лодку моцна пахіснула. Але, магчыма, яна б не перавярнулася, калі б не зрэагаваў на гэта таўсмач, — той не ўтрымаўся і перакаціўся на той бок, дзе знаходзілася ўжо большая частка экіпажа. Шадурскі, замест таго каб зменшыць нахіл, павярнуў стырно так, што лодка лягла ветразем на бок. Усе, хто знаходзіўся
Лёкаі похапкам сарвалі некалькі замацаваных на борце выратавальных кругоў і перадалі іх панам, што валтузіліся ў вадзе.
Апынуўшыся за бортам, Бока адразу падумаў, што гэтае здарэнне можа прынесці яму жаданае вызваленне. Выдатны плывец, ён надумаўся як хутчэй дабрацца да берага. Але ягонай задуме зноў перашкодзіла панна. Кінуўшыся да хлопца, яна абхапіла яго за шыю. Відаць, усё ж яго яна выбрала сваім выратавальнікам.
— Дапамажыце мне, пан Вальдэмар, дапамажыце! — закрычала яна.
— Вы з глузду з'ехалі! — скідваючы яе рукі з сваёй шыі, адазваўся Бока. — Вы ўтопіце і мяне, і сябе! — Ён перадаў ёй круг, што плаваў побач, сказаў: — Трымайцеся.
— Не трэба, — адказала панна і ўзлавана адкінула круг як мага далей. — Мяне выратуеце вы! Вы! Калі вы не зробіце гэтага, то я ўтаплюся ва ўсіх на вачах!
Бока хацеў быў угаворваць яе, — ён заўважыў, што панна выдатна плавае і дапамога ёй не патрэбна, — але яму не далі. Ён убачыў, што да яго, на ўсю моц працуючы рукамі, плыве Скарлоцы. Раўніўцаў пагляд не абяцаў нічога добрага. Доўга маракаваць нашаму герою не было калі. Як толькі італьянец наблізіўся, Бока штурхнуў да яго панну, а сам што ёсць сілы паплыў да берага. Некалькі хвілін ён вытрымліваў імклівы тэмп. Потым, убачыўшы, што бераг блізка, нырнуў і, расплюшчыўшы вочы, паплыў пад вадою.
Неўзабаве ён заўважыў паглыбленне, падобнае да ўваходу ў пячору. Яно вяло кудысьці ў бок палаца. Не марудзячы, Бока шмыгнуў у яго. Нейкі час ён плыў у поўнай цемрадзі, чапляючыся за выступы каменнай сцяны. Ды вось над галавою з'явіліся пробліскі святла. Хлопец пачаў усплываць.
Вынырнуўшы, Бока агледзеўся. Ён убачыў, што знаходзіцца ў палацавым склепе, якраз у той самай студні, якую сёння раніцою палічыў за басейн. Выйшаўшы з вады, хлопец адразу ж падаўся да ўваходу ў тунель.
На яго парозе ён запыніўся. Яму захацелася апошні раз аглядзець склеп. Было ціха. Толькі недзе каля акна білася ў шкло пчала. Косыя промні заходзячага сонца высвечвалі сцены і столь. Наверсе, у палацы — ні гуку, усё як вымерла. Хлопец раптам падумаў, што ён не развітаўся з гаспадарамі маёнтка і іх гасцямі. Дзіўна, але гэтая думка выклікала ў ім жаль. Усё ж ён крыху прызвычаіўся да гэтых людзей. Яму захацелася ўбачыць панну Яніну, захацелася, каб яна зноў у апошнюю хвіліну не дала яму ўцячы. Гэта было дзівацкае жаданне, — жаданне чалавека, упэўненага, што ён назаўсёды пакідае гэтую мясціну і гэтых людзей. Ён згадаў, што так і не знайшоў выпадку, каб распавесці ім пра тое, хто ён і адкуль…
За акном пачуўся шум: гэта лёкаі пабеглі да берага. Шум прымусіў Боку заспяшацца. Хлопец павярнуўся і нарэшце схаваўся ў чорнай дзіры тунеля.
XIV
Нейкі час Бока рухаўся ў поўнай цемрадзі. Ды вось наперадзе замігцела святло. Хлопец увайшоў у невялікае памяшканне. Святло прабівалася сюды праз праём адчыненых дзвярэй. Па такіх-сякіх адзнаках — цаглянай муроўцы, бетанаванай падлозе, масіўнай драўлянай лесвіцы — Бока здагадаўся, што знаходзіцца ў тым самым склепе, куды зусім нядаўна, учора ўначы, яго вадзіў глуханямы.