Чарадзейныя яблыкі

Татаринов Юрий Аркадьевич

Ён выйшаў на вуліцу. І адразу ж быў асветлены сонечным святлом. Ён нават мусіў спыніцца і затуліць далонямі вочы. Спявалі пеўні, чулася гучнае рыканне. Хлопец здагадаўся, што настала раніца. Міжволі яму гэтаксама захацелася крычаць, вітаючы новы дзень і сваё вяртанне. Жмурачыся, ён нарэшце агледзеўся. Вялікі статак нетаропка, як святочнае шэсце, тупацеў па вясковай вуліцы. Чуліся ляскат бізуна і незразумелыя, дзікаватыя — як з даўняга лексікона — выкрыкі пастуха. Зеляніна на дрэвах іскрылася расою. Было ядрана, хоць сонца пачало ўжо прыграваць.

Бока пакіраваў да хаты, куды яшчэ ўчора ўвечары

ўладкоўваўся на кватэру. Аднак, ступіўшы ўсяго некалькі крокаў, вымушаны быў зноў спыніцца: ён убачыў у нізіне, у нейкіх ста метрах ад сябе, вялізнае блакітнае возера. Яно здавалася двайніком неба. Промні, якія адбіваліся ад яго паверхні, гулялі водбліскамі на сценах вясковых хат і ствалах дрэў. «Калі і ёсць якаясьці таямніца ў гэтай вёскі — як бы казалі гэтыя водбліскі,— то шукайце яе на дне тутэйшага возера…»

Прымусіўшы сябе адарвацца ад жывога малюнка раніцы, хлопец наблізіўся да расчыненага акна. Ён прыслухаўся. У хаце, як і ўчора ўвечары, грымела радыё. Бока ўзлез на падаконнік і забраў з канапы сваю сумку.

Да адпраўлення аўтобуса было яшчэ шмат часу. Хлопец вырашыў наведаць стары парк. Трэба ж прывесці ў парадак адзенне. Але галоўным чынам яго вабіла туды цікаўнасць: хацелася ўведаць, якую гэта камедыю разыграў з ім глуханямы. Неўзабаве, мінуўшы ўсяго некалькі хат, ён апынуўся на тэрыторыі старое сядзібы.

Не, не гэтага чакаў ён. Пасярод вялікай паркавай паляны ззялі на сонцы велічныя руіны — тыя самыя, што ён бачыў учора. У гэтую раніцу малюнак, які бачыў ён перад сабою, быў асабліва журботны. Здавалася, руіны крывянілі. Такое адчуванне стваралася дзякуючы таму, што там, дзе на сценах абсыпалася тынкоўка, агалілася чырвоная цэгла. Яна была пакрыта расою. Лішкі святла і ранішняе выпарэнне захіналі рэшткі гэтай былой раскошы ў смугу. Бока застыў на месцы як зачараваны. Ён пазнаў у гэтым каменным нагрувашчанні той велічны будынак — падобны на птушку з распасцёртымі крыламі,— які ўсяго колькі гадзін таму бачыў цэлым і населеным.

Непадалёку ад руінаў паблісквала знаёмая сажалка. Хлопец пакіраваў да яе.

На беразе ён заняўся сваім адзеннем. Спачатку ён выкруціў куртку, потым — кашулю. Выкручваючы порткі, ён згледзеў у кішэні яблык. Ярка-чырвоны, ён так і гарэў на сонцы. Бока пачаў есці яго. Тым часам ён выкруціў порткі і стаў апранацца. У той момант, калі ён залазіў у калашыну, вада ў сажалцы раптам закіпела і каля самага берага вынырнуў Скарлоцы. Італьянчык быў у сваім заўсёдным капелюшы і чырвонай камізэльцы з залацістаю аздобаю. Адсопваючыся, ён раз'юшана зірнуў на хлопца, потым раптам схапіў яго, бы рак здабычу, за нагу і пацягнуў у ваду.

— Лжэш! — па-дзікунску закрычаў ён. — Гэтак проста ад мяне не ўцячэш! Я з табою яшчэ паквітаюся!..

Але на гэты раз наш герой не разгубіўся. Ён што ёсць сілы штурхнуў абрыдлага скандаліста нагою ў грудзіну. Скарлоцы ўпаў і тут жа знік над вадою, — і толькі шырокія кругі на паверхні сажалкі нейкі час нагадвалі пра тое, што ён сапраўды быў тут.

Хлопец спехам працягваў апранацца далей. Нахіліўшыся, ён раптам прыкмеціў у траве кінуты яблык. Нарэшце, здагадаўшыся, што з'яўляецца прычынаю дзіўных прыгод, якія здарыліся мінулаю ноччу, ён падняў яго і з лютасцю шпурнуў у сажалку. Пасля гэтага заспяшаўся прэч з парка.

Ён ішоў па вёсцы і азіраўся.

Яму блюзніліся то тупат капытоў, то злоснае гырчэнне Скарлоцы, то заляцанні панны Яніны… Як толькі ён апынуўся на прывакзальным пляцы, дзе ўжо сабраўся невялікі натоўп, перастаў хвалявацца і адразу падаўся да касы.

У адным месцы на пляцы было асабліва шматлюдна. Тут за доўгімі прылаўкамі месціліся гандляркі са сваімі таварамі. Адна з жанчын прадавала яблыкі. Бока звярнуў на гэта ўвагу, таму што яблыкі падаліся яму знаёмымі. Ярка-чырвонага колеру, яны былі раскладзены па кучках. Тут жа, на прылаўку, стаялі вагі. Хлопца як прымагніціла да яблыкаў.

— Купіце, — пачуў ён голас гандляркі, што сядзела па другі бок прылаўка. — Бярыце, не пашкадуеце.

Бока зірнуў на яе. У тую ж хвіліну яны пазналі адзін аднаго. Гэта была тая самая таўсмачка, да якое наш герой прасіўся ўчора на кватэру.

— Добрай раніцы! — прывітаў яе Бока.

— А, добрай раніцы! — усміхаючыся, адказала жанчына. — Ну як, ці знайшлі дзе пераначаваць?

Хлопцу падалося, што яна пазірае на яго з насмешкаю. Тым не менш, ён ветліва адказаў:

— Ага, усё як мае быць.

— Ну вось і добра, — адазвалася гандлярка. — Цяпер купіце на дарожку яблычкаў. Яны ў мяне добрыя, смачныя. Ды вы ўчора, здаецца, каштавалі.— І яна пачала нахвальваць свой тавар.

Зведаўшы сапраўдныя вартасці гэтых яблыкаў, Бока баяўся нават дакранацца да іх. Паўтарыць ці доўжыць тое, што перажыў гэтаю ноччу, ён аніяк не хацеў, таму вырашыў адысціся ад прылаўка.

Але таўсматая не адпусціла яго ні з чым.

— Давайце вашу сумку, — сказала яна, — я пакладу. Вось, у мяне кожная кучка — кілаграм. Бярыце, бярыце, малады чалавек, усё жыццё будзеце ўспамінаць мяне…

Не паспеў Бока запярэчыць, як гандлярка схапіла яго за сумку. Другой рукою яна зняла з вагаў міску з яблыкамі. Ці то спалохаўшыся, ці то проста заўпарціўшыся, хлопец адступіўся ўбок і так тузануў на сябе сумку, што старая выпусціла з рук міску. Вагі перакуліліся. Яблыкі пападалі пад ногі. Яны загрукаталі аб дол, як тэнісныя мячыкі, уроссып пакаціліся па прывакзальным пляцы.

— Што ты робіш, нягоднік! Хуліган! — закрычала старая.

Аднак Боку напалохалі не яе лаянка і не абгаворы пасажыраў, а яблыкі, што каціліся па пляцы і аніяк не маглі спыніцца. Хлопцу падалося нават, што, коцячыся, яны нібыта гараць, зацягваючы дымам увесь пляц. А таму, забыўшыся на аўтобус і білет у кішэні, ён пабег…

Бег ён доўга. І чым больш аддаляўся ад вёскі, тым утульней рабілася ў яго на душы.

Спыніўся ён толькі ў суседняй вёсачцы, намераўшы ад Асвеі не менш як тры кіламетры. Тут ён адшукаў аўтобусны прыпынак і пачаў чакаць.

А гадзіны праз дзве ён ужо ехаў дахаты, — яму пашэнціла сесці ў той самы аўтобус, на які і быў куплены білет.

1992 г.

Сэрца панны Марыі