Эр ки?и уонна дьахтар
Шрифт:
– Чэ, саа ыаллар дьолгут-соргугут туугар! Мин, Бэргэни кыра эрдэиттэн билэр аа саастаах биир дойдулааа буоларбынан, ээрдэлиибин уонна ктхтрбн!
Кыыс манай улаханнык соуйда, тугу эрэ утарсыах курдук уоун чорбонотон баран хаалла. Онтон санаата ктллбтгэр, шампанскайтан мэйиитэ эргичийэрэ эпсэн: «Чэ, ол эрээри саа ыал диирэ эмиэ да сп курдук, ол да иин баччалаах сиргэ кэлистээ. Уонна Бэргэн туох куааннаах уолуй? Арыый сиилии билсибэккэ эрэ хааллахпыт дуу?..» Куруускаларын охсууннараары ууммуттарын крн, Ксенья саа ыал туугар иэрин саараныах курдук гынан баран, куруускатын э кырыытынан таарыйда. Истилэр.
– Дьэ бу бэрт! – диэн биириирин биллэрэн баран, Ксткн эмиэ куруускатын тобоолоото. – Оолоор, маннык боппуруостаахпын, эиги тэээ утуйаыт дуу эбэтэр
– Балаакка эмиэ баар дуо? – Бэргэн ыйытта.
– Баар-баар.
– Чэ, оччоо хайыыбыт? – уол кыыын диэки крбтгэр биирдэрэ туох да диэн саарбата, мэктиэтигэр, тылыттан матан хаалбыкка дылы: «Бгн тннбэт эбиппит дуу?» – диэн санаа элэс гынан ааста уонна саннын ыгдах гыннарда, онуоха Бэргэн:
– Балаакката ордук буолара дуу, бачча чгэйгэ салгыннаах сиргэ сыыр э, кх хонууга балааккаа сытар, аллара эбэ долгуннара кытылга кыллыр-халлыр охсуллалларын ииллиир олус чгэй буолааччы, – диэтэ.
Ксткн кинилэри саата суох крн турбахтаан баран, кэпсэтиигэ кытынна:
– чгэй, эн этэри курдук мантан икки ссчэкэ хаамыылаах сиргэ арыыбыт тумсугар кх оттоох кн хонуу баар, онно балааккаланар ордук буолуо.
Сотору ааан бттлэр, Ксенья иити сууйаары гыммытын Ксткн: «Турдун, мин бэйэм дьаайыам», – диэн кэбистэ уонна тэээ киирэн, икки утуйар мччг кытта балаакканы тутан таыста. Уоллаах кыыы батыыннаран, арыы тумсугар аалан балааккаларын тардан бардылар, Ксенья сыыры танары тэн, уу кытыытыгар киирэн, обургу таас рдгэр олорон хомону одууласта. стэн срн салгын саба биэрэр, уу саатыттан чугас уу ылбыт соотох иирэтэ тохтоло суох илибирии мхср, кыыс бэйэтин тоо эрэ ойдом ммт чоро соотох иирэ талахха ханыылыы санаата, дьонуттан-сэргэтиттэн тэйэн, эмискэ быаарынан манна кэлэн хаалбытын билигин дьэ йднн бэркиээтэ. Испит арыгыта адьас ааан, олох йднн, ити Ксткн ээрдэлииригэр саата суох хаалла дии, тугу да быаарыммакка сылдьан, арааа, сыыа сблэспиккэ дылы саарбата дуу?
Ити кэмэ эттэн кумах суккураата уонна аттыгар Бэргэн биирдэ баар буолла, сэрэммиттии аттынааы тааска олорунан кэбистэ:
– Ксенья, балаакка бэлэм. Томоккун дуо, манна срн буолбатах дуо?
– Суох, чгэй, Бэргэн, эн ити табаарыы эппитин итээйбэт инигин? Мин билигин ыал буолар санаам суох уонна эйигин эмиэ чгэйдик билбэппин ээ.
– Ксенья, йдбн, оттон мин эйигиттэн тугу кистиэмий, чахчы эйигин таптыыбын, оттон ыал буоларга сблэстэргин улахан дьолум буолуох этэ.
Саа суох буолла, хомоо хоптолор тттр-таары тыкынаа ктллр, уу рднэн биллэр-биллибэт туман ркйэн эрэр. Тэйиччи срн нэн мотуордаах оочо ааарыгар, аппа айаын туаайыытыгар кэлбитигэр, ааас сиринэн тардыллан субу баардыы кскэ тыааан ылла. Уонна чуумпу, икки атахтаах сэдэхтик ктэнэр хомотугар атын туох кэлэн аймыа буоллаай?
рс чэлгиэниттэн дьагдьайыах курдук буолан, иккиэн э дабайдылар, балаакка ааныгар тиийэн сэгэтиэх курдук гынан иэн, кыыс уол диэки ыйытардыы крбтгэр, Бэргэн:
– Эн, чэ, киирэн оостон сыт, мин хойутуу…
Уол балааккаттан тэйэн, эмиэ хомо кытыытыгар киирэн, ууга таастары бырааттыы оонньуу сырытта. Оо эрдэинэ: «Ким хас алаадьыны оорор эбитий?» – диэн крэхтээллэрэ, инэйэн баран, хаптаай тааы уу кырсынан халты барарыныы бырааттыыллара. Таас уу урсунуттан тэйитэлээн баран тимирэрэ, оччоо хас ии скээбитин аахсыы буолара. Ону санаан, Бэргэн хас да тааы ууга тамнаата эрээри й-санаата балааккаа утуйаары хаалбыт Ксеньяа ханньары тартара турар. Билигин сыгынньахтанан сыттаа. Аан манай Сэргэлээх уопсайыгар крсллргэр кылгас халаат анныттан кыыс маан суон бтлр, бууттара кстллрн йдн, срээ кскэ тэбиэлээтэ, тыынара кылгаата, хараа ирим-дьирим буолбахтаата, ол ахсын сс кыыйан-абаран туох тбээр таастары ууга кыыраталыы сырытта. Кс быстыа оннук сылдьан баран, срээ тгэр батыа суохтуу бллргэччи тэбиэлиирин истэ-истэ, сыыры дабайан балаакка ааныгар тохтоон ылла уонна синим биир диэбиттии, бирииэн ааны р тардан, иирдьэ дьылыс гынна.
Кыараас балааккаа кыыс улаа хайыан, спортивнай тааын устубакка сытар. Уол хайыан да билбэккэ, утуйар мччк рдгэр эмиэ таастыын тиэрэ тстэ. Киирэн эрэр кнтэн балаакка бирииэн ртгэр хаты лабаатын клгэ тараадыйа тэр, бочур сэбирдэхтэрэ тохтообокко мхсллр. Срн нэн ааан иэр борохуот тыаа эмиэ аппа айаар кскэ тыааан, ырыата-тойуга дороонноохтук дуораыйан ааста. Кыыстаах уол саарбаттар, иккиэн бэйэ-бэйэлэрин таарыйыахпыт диэн куттаммыттыы, балаакка утарыта кытыытыгар сыстыахтарынан сыыннылар.
– Эн дьону хайдах… суох буолбуттарай? – диэн кыыс кэмниэ-кэнээс кэиэирбит куолаынан ыйытта.
– Аам сайын оттуу сылдьан, итии да итии кн тбтгэр хаан туран, оттон ийэм оолонобун диэн, кырааската баран…
Иккиэн курус санааны кыйдыырдыы ах бардылар. Таырдьа тыал куугунуур, рс долгуннара кытылга халлыр-баллыр охсуллаллар. Уоттаах-кстээх куораттартан, дэриэбинэлэртэн тэйиччи рс хомотун рдгэр баар буолан хаалбыт кыыстаах уол тылларыттан маттылар, бэйэ-бэйэлэриттэн куттанар курдуктар.
Уол аттыгар субу, илиитин уунна да былгыччы кууан ылыаыныы, чгэйкээн кыыс сытарыттан срээ тэбэн тулутарыттан ааста, атаын анныгар тгээ биллибэт далай эмпэрэ сыырын рдгэр турардыы тыына хаайтарда, синим биир диэбиттии, эргичис гынан кыыс уоугар сыстан уураа да уураа, сыллаа да сыллаа буолла. Ксенья манай тттэн анньан, сирэйин куоттарыах курдук гынан иэн, кэнникинэн сымнаан-ууллан хаалбыттыы налыйда, бэл хардары уураан, уоа чупчуруйарын биллэ, салгын тиийбэккэ эппэнээ тыыннылар, сир-халлаан, кытыл-рс барыта булкуллан крчэхтии ытылыннылар, кн анныгар баар бары-барыта туох да суолтата суох буоллулар, мэйиилэригэр уот сарадахтар клмнэстилэр, энэн, кыырай халлаанынан сыдьаайар аанньаллар тмсэн кргмнэн дьиктилээх ырыаны тардан эрэр курдук буолла, кинилэр улаата-ууга биллибэт халлаан куйаарыгар эргичийэр сир шарыгар иккиэйэин эрэ хаалбыкка дылылар…
Кэмниэ-кэнээс тохтуу тспттэрин кэнниттэн Ксенья ип-итиинэн тыына-тыына сипсийдэ:
– Ийэтэ суох улааппыт буоламмын, аам миэхэ ийэ-аа тэинэн буолбута, мин туспар хайдах курдук кыалларын-мэллэрин, кыра эрдэхпинэ мииигин кмс чыычааым дии-дии наар сгэ сылдьарын, ктхсн олорон тэлэбиисэринэн «тутуллубат иэстэээччилэрдээх» киинэни кррбтн йдн, уйадыйан кэлэбин, аабар махтана саныыбын…
Кыыс ах барбытыгар аллара долгуннар кллрг охсуллар тыастара иилиннэ, рнэн тэйиччи хойутаабыт кии мотуорун тыаа куугунаан ааста. Бэргэн кыыс дыргыл сыттаах сымнаас ньаассын баттаын имэрийэ-имэрийэ сыллаан ылла. Бу курдук иирэн барыахча курдук тгэни кини олоор аан манай крср этэ, олус чгэй кэрэ кыыы кытта таптаспыт биир тн туугар олоххун барытын да биэрэргэ бэлэмэ дылыгын…
Ханна эрэ ыраах эти этэн лгрэттэ, чараас бирииэн курдат чаылан клппс гыммыта кннэ. Аыйах таммахтар табыгыраан ыллылар. Онтон тыал крдэр крдэ, балааккаларын кттэн илдьиэххэ айылаах инэнэттэ, ол аайы кыыс куттанан уолга ыга сыынна, тыал сирилэс тыаыттан ураты атын туох да ииллибэт буолла. Онтон тыал эмискэ ньим баран хаалла, ол оннугар эти субу кинилэр рдлэригэр саайыллыахтыы барчалаата, чараас бирииэни курдаттыы, балаакка иин барытын кндээрэ сырдатан чаылан сандаарынаата, ону кытта ардах хаххаларын рдгэр эрчимнээхтик клээн иэн, кскэ тэн куугунатта.
Сир-халлаан синэр бу алдьархайыгар кыыстаах уол иккиэйэин хаалбыттыы куустууохтарынан куустустулар, силлиэ-тыал кттэн илтэинэ да, кстээх ардах уу ортотугар хааллардаына да, хаан да арахсыбат, тэйсибэт курдук бииргэ силлистилэр. Тн хойукка диэри эти лгрргэр, уу чалымныырыгар рэнэн, имэнээхтик сыллаа-уураа сыттылар, бу ньиргиэр эти, барытын сандаардар чаылан уота кинилэр таптаалларын умнуллубаттык уратылыыр быыылааа. Итинник тыас-уус ортотугар сарсыарда буолан эрдэинэ утуйдулар.
Хаска утуйбуттарын Бэргэн билбэккэ да хаалбыт, ууктаат, ардах астан, чэмэлкэй кн кинилэр балааккаларын курдаттыы сырдатарын крд, кулгааар биллэр сылаас тыыныы диэки тбтн хамсатаат, саа тыллыбыт ньургууннуу кыысчаан киниэхэ сыстыаынан сыстан, утуйан буккуруу сытарыттан срээ лскэн рнэн туолла. Тлгэр туох эрэ чгэйи крн, мичийэ сытар кыыы уугуннарымаары, илиитэ кйбтн рднэн адьаын хамсаабакка сытта. Аттынааы талахтарга чыычаахтар чырыптааллар, ырыых-ыраах мотуор кыкыныы ыллаан ааста.