Эр ки?и уонна дьахтар
Шрифт:
Балаакка таыгар атах тыаа сырдыраан кэллэ, онтон Ксткн саата: «Эдэр ыаллар, туру! Кн ыраатта, хомунуоххайы, илимнэрбитин ээн баран дьиэлиэ этибит, аны куоракка айанныыргыт баар дии», – диэтэ. Кыыс сааттан ууктан кэллэ уонна кинини крн мичээрдээтэ. Бэргэн кыыы уоуттан уураан ылла, кйбт илиитин араарда, туралларыгар тиийэллэр – хайыа баарай, туох барыта, ол иигэр чгэй эмиэ, бтэр ууктаах, ааар аналлаах…
Туран таырдьа сыыллан тахсыбыттара, ардах кэнниттэн сууммут-тарааммыт курдук кх окко-маска, иирэлэр сэбирдэхтэригэр сиик кылбачыйа чаылыйар, хомо мэндээркэй иэнэ чэрэниилэ н кр суумнуур.
– Дьэ
Инчээй оту кээн, тээннэригэр баран иэн, Бэргэн биир дойдулаах аа табаарыыгар махтанарын биллэрэн илиитин ыга тутан ааста. Сып-сап ааат, н кллэригэр баран, илимнэрин крдлэр, тннн бултарын ллэиннилэр. Муха, илим балыктарыттан Ксткн солуурчахха инчээй муох быыыгар аста уонна: «Куоракка киириэххитигэр диэри дьдьэйбэккэ сибиээйдик тиийиээ», – диэтэ. Балааккаларын, илимнэрин, мухаларын хомунан, оочолоругар киирдилэр.
Ксткн собуоттуур быатын эрчимнээхтик тл тардарын кытта мотуор бирилии тстэ, скэ киирэн оочо суптугур тумса ууну таарыйбакка р хоройон, харааччылыы дайдылар. Кыыстаах уол кскэ сирилиир тыалы утары нрчч туттан, хардары-таары бииллэриттэн куустуан олордулар, оочо хайыппыт долгуннара ртэ кыынньан, ыыахтыыр бырдаалара кн уотугар клмрд оонньууллар, мотуор бээээиттэн быдан сэргэхтик, дьол-соргу ырыатын ргйдхтк дьиэрэччи тардарга дылы. Сотору срн скэ киирдилэр, эбэ кэтит-киэ иэнигэр да долгуннар улаатан, арастарыгар олорсон, оочо ртэ ктн ыла-ыла, тгэинэн уу урсунугар охсуллан лаыраата.
Дьиээ кэлэн тиэтэйэ-саарайа ааатылар. Ксткн уоппуска киитэ буолан, ханна да ыксаабакка, анал улахан чааскытыттан чэй иэн бурулата-бурулата бааарыйар:
– Хайдах сырыттыбыт дии санаатыгыт, убайгытыгар хом санааыт суох ини?
– Тыый туох диэн эттэххиний, – Бэргэн хайдах махтаныан билбэккэ, эттэ: – Олус бэркэ сынньанныбыт, убайбытыгар бара махтал!
– Дьэ бэрт оннук буоллаына, – Ксткн рэр, – арба да куоракка уопсай дьиээ бэйэит хостооххут дуо?
– Оо, суох, оннугу толкуйдуу да иликпит, уопсайга миэстэ адьас тиийбэт, оолор бара сатаан, хосторго «двухяруснай» дэнэр, ороннорун рт-рдгэр икки этээстээн туруораллар. Сорох эдэр преподавателлэр уопсайга биирдии хоу ылан, оолорун, трппттэрин кытта олороллор, оттон ыал буолбут устудьуоннар бары куоракка дьиэ куортамнааллар.
– Оок-сиэ, оччоо эиги ханна барар былааннааххытый?
– Бэйэбит да билбэппит.
– Дьэ моуок эбит, – хааайын тугу эрэ толкуйдаан, сэийэтин имэриммэхтээтэ уонна холодильник рдгэр сытар тэтэрээти, уруучуканы ылан суруйбутунан барда: – чэ, оччоо мин эиэхэ биир аадырыы биэриим, Сайсарыга Чиэхэп мааыыныттан чугас бииргэ суоппардаабыт Дьарааын диэн киим дьиэ атыыласпыта, олбуорун иигэр быыкаайык дьиэ дуомнаах. Онтукатын эмиэ устудьуоннарга куортамныыра да, быйыл бтэрэн бараллар диэн эрэрэ. Эиги миигин ыытта диэн туран кэпсэтэн кр, атын ыалы кытта дуогабардаа охсубатах буоллаына ылыаа.
– Оо, дьэ бэрт буолуо этэ! – Бэргэн рдэ, – убайбыт оччоо туалаабыты тобоун туалаан, улаханнык абырыа этэ.
Ити курдук хааайыннарыгар махтанан-баыыбалаан автовокзалга кэллилэр. лэ кнэ уонна кнс буолан, хата, куораттыыр кии аыйах, онон сонно бараары турар оптуобуска билиэккэ тиииннилэр. Сотору быылы-буору рктэн айаннаатылар, суол икки ттнэн сэбирдэхтэринэн сипсиэр от-мас, торо кх киэ сыыылар киинэ экраныгар курдук устан аааллар. Бэргэн кыыс нарын тарбахтарын туппутун араарбат уонна лнэ эбэ кытылыгар йдн-санаалыын ирим-дьирим барбыт тннэрин бэлэхтээбитин иин ээ халлааа баар бары рдк Айыыларга махтана саныырыттан ордубат, куоракка киирэн, авиапорт ыппыт охтуу сыыйыллар суолунан айанныылларыгар, уол клээн да бэдьэйиэх туругунуу, этээстээх дьиэлэр рэн-ктн сэгэйиэхтэринэн сэгэспит курдуктара. Кии орто дойдуга маннык дьолу билэр туугар трн-скээн, олорон ааан эрдээ…
Автовокзалга тэн, уулусса кытыытынан сиэттиэн баран хаамыстылар, кыыа: «Мантан уопсайбар диэри ктн илт», – диирэ буоллар, Бэргэн адьас саараабакка да ктн илдьэ барыах этэ. Уопсайдарын ааныгар тиийиэхтэригэр диэри хас да билэр киилэрин крстлэр, бары сиэттиспит уоллаах кыыы крн мичээрдииллэр, арай суолга бииргэ рэнэр Ылдьаатын эрэллээх саллаата Буут утары иэр, кинилэри крн, суолу туораан, утары кэлбитигэр, Бэргэн наар кинини элэктээн, дьээбэлээн тахсар уолу крсбтн т да сблээбэтэр, ханна куота сатыы сылдьыай, уун-утары тиийдэ. Буут кинилэри крн, биир сиргэ хамсаабакка туран баран, чугааабыттарыгар, дорооболоон баран:
– Хайа, бу дьон чгэй буолан эрэит дуу тугуй? – диэн ыйыппытыгар, Бэргэн киэн тутта чобуотук хардарда:
– Сэргэлээххэ биир ыал эбилиннэ диэн кэбис!
– Туох даа?! Дьэ уол оото эбиккин, сыылла сылдьан сыара быатын быар диэн итини этэн эрдэхтэрэ, чэ, ээрдэлиибин, сыа сиир дьон буолбуппут, – илиитин тутан ибигирэттэ. – Оттон биэдэрээ тугу туттугут?
Бэргэн кинини кытта улаханнык кэпсэтэр санаата суох, ол иин дьээбэлэнэр курдук эрээри, тымныытык быа биэрдэ:
– Кыыл км.
5
Ити эрээри Бэргэннээх Ксенья тулуйбатылар, сол кн аалбыт балыктарыттан быар быааын кыракый быласымаасса солуурчахха кутан, Сайсарыга Ксткн ыйбыт аадырыыгар бардылар. Киилэрин олорор дьиэтэ аспаалламмыт тэргэн аартыктан туора тахсар, соччо ууна суох уулусса эбит. Чуумпу, кии сэдэх, масссыына да хаа-дьаа сылдьар чинчилээх, суол кытыытыгар кыстаммыт бэрэбинэлэр аттыларыгар от бытыгыраабыт кырыс сирэ баарыгар кууруссалар тугу эрэ тосуйаллар, бэйэ-бэйэлэриттэн былдьаан, сырсан сарымтахтаналлар. Уулусса ортотугар кппнс сымнаас сиргэ ктэннэххэ буор кдэриктэнэ бураныыр, арааа, ардах кэнниттэн бтнн бадараан-идэрээн дойдуга кубулуйар чинчилээх. Атыттартан туох да уратыта суох самнайбыт дьиэ хаптаын олбуоругар кинилэр крдр аадырыстара суруллан турарыгар харахтара инэ тстэ. Кэлииккэни тосуйан дарбыйан балачча турбуттарын кэнниттэн, кии хааман саллырайдаан кэлэн ыйытта:
– Кимнээххитий?
– Бииги устудьуоннарбыт, Намтан Ксткн диэн суоппар атаы кыра кэиитин ыытта уонна бэйэбит эмиэ эйигин кытта кэпсэтэр наадалаах этибит, – диэн Бэргэн эр кии киэбин ылынан саарда.
– Ксткн даа? Кэии диигин дуу? – дьиктиргиир ыйытыыны кытта, сонно кэлииккэ аыллан халыр гынна, энньэйбит сыаахтаах, рдк ууохтаах кии сахаа сэдэх сырдык харахтарынан уорбалыырдыы крд-ииттэ. Уол тута биэдэрэни ууммутун ээ охсон ылан, хаыатынан саппыттарын хастыы тардаат, балыгы крн баран, саа аллайда: