Эр ки?и уонна дьахтар
Шрифт:
– Кырдьык дааны! – кыыс сн ытыын охсунна: – мин бу ырыа итинник тыллардааын хаан да истэ иликпин, оок-сиэ, аны отучча сылынан ханна-ханна тиийэрбит эбитэ буолла? Нааа ыраах кэм!
– Онно биэс уоммуттан тахсыбыт оонньор буолабын ээ, – Бэргэн саллан баын быа илгииннэ, – ама оннук кырдьыахпыт дуо, итээйбэппин. Оннук оонньор буолан олоруом диэн санаа мин тббр хайдах да батан киирбэт. Чэ, бэйи, ити хааллын, бэлэм ырыалары оонньотуохха. Ким ырыаларын истиэххин баараыный? – Бэргэн туран, долбуурга кырыыларынан туруору анньыллыбыт пластинкалары сыымайдаата.
– Классическай музыка баар дуо? Ону истибит кии.
Бэргэн радиоланы холбоон, Моцарт «Реквиемын» пластинката баарын уурда.
– Мин ааспыт йээ трхтээх кии хойутаабыппын быыылаах, ол курдук классическай музыканы олус сблбн, ииттэрбин эрэ кн кыалата суох сылдьыбыт оо сааспын, ийэлээх аам атаахтаталларын, ийэм билигин суоун, хаан да эргиллибэттии дэриэбинэбит аттынааы кылабыыаа ыбыс-ыарахан буор анныгар сытарын санаан нааа хараастан, долгуйан кэлэбин…
– Аа билигин ханна баарый? – Бэргэн ыйытта.
– Дойдутугар, – уонна олох атыны ыйытта: – оттон эн классическай музыканы сблгн дуо?
– Оо, суох, хомойуох иин, оннук таыма тиийэ иликпин. Эстрадам ырыаыттарын да сорохторун билбэппин, чэ, сс чэйдэ кутуум…
Ураты чуумпу, нуурал-нусхал киээ, эркиннэрэ халы буолан, таырдьа субуруар массыыналар тыастара да бэрт бтэитик ииллэр, таырдьа р тн налыйар, тннк холуодатыгар кйэлэргэ турар сибэккилэр стклэ н иирэ лабаалара кр тумарыктыйбыт салгыа дьикти ннн кннлэр, оттон дьиэ иэ боруорда, муннукка ыскаапка турар иит-хомуос клгрдэ, эркиэ турар радиоприемниктан диктор лэ-хамнас ситииилэрин сээргиирэ симиктик ииллэр.
Кыыстаах уол кэпсээннэрэ кэнникинэн срйэ быыытыйда, сылайан утуктаан да бардылар, куукунаттан саалаа улахан дьыбааа кстлэр уонна сэргэстээн олорон кэпсэтиилэрин уота-кэ суох салаатылар:
– Медучилищены бтэрдэххинэ, салгыы тугу гынар былааннааххын?
– Биир-икки сыл лэлээн баран университекка рэниэм этэ, оттон эн?
– Мин рэхпин бтэрэбин, онон, биллэн турар, геолог буолан ээ-бр ыырдарын кэрийэрим буолуо.
– Романтика дии! Ким да ктэммэтэх ыырдарынан кэрийии, баар, ол сылдьан алмаас, кыыл кмс сирдэрин булан, улахан арыйыылары ооруоххун сп.
– Оо, ол кии аайы тиксибэт дьыала буоллаа.
Уол бу олорон кыыс адьас субу, аттыгар сэгэспит сииктээх уостарыттан, сгэр тспт баттаын смэиттэн уонна хаан да билбэтэх духуутун сыта туймаардарыттан й-тй курдук буолуталаан ылла, срэин тыаа иийбит хоско барытыгар ииллиэхтии кскэ тииргэччи тэбиэлиир, кмэйэ кууран, салгын да тиийбэт курдук… Эмискэ кыыы кууан уураан ылбытыгар биирдэрэ соуйан чинэрис гынна, итиэннэ кскэ садьыаланан уол илиитин тл оуста:
– Кэбис, итинник гыныма, эн туох да куааны ооруо суох буолан тылгын биэрбити дии?
– Ксенья, мин эйигин манай крхпттэн сбл крбн, оттон бу сыллыы сатаабыппын бырастыы гын, аны итинник гыныам суоа, ол эрээри сблбн диэбиппэр ама буруйдаах буолуом дуо, аата абааы крбн диэбит буоллаай…
Кыыс мичээрдээтэ, тугу да хардарбата, арай уун кыламаннара сапсынастылар. Балачча олордулар да, кэпсэтии ыллыгын-суолун булбакка, симиктик кыламныыр тлн умнулунна.
Уол: «Орон оорон биэриим, утуй», – диэбитин кыыс аккаастанна, онон иккиэн бэйэ-бэйэлэригэр йнн хороччу олороллоругар эрэ тиийдилэр, тн гэр тиийиилэрэ харахтара сабыллан бара турарыттан рнэ сатаатылар да, сылбай уу улам баыйан барда…
Сарсыарда Бэргэн ууктубута – дьыбаан йнрн уонна ойоос ыксары турбут ыскаап муннугар кыбыллан утуйбут, дэлби кйбт, кыыс тбтн кини санныгар ууран утуйан, мунна биллэр-биллибэттик сыыгыныыр. Уол сылайбытын да иннигэр, кыыы уугуннарымаары хамсаабакка олордо, Ксенья балачча мунна сурдураан баран, хараын аста уонна Бэргэн санныгар сытарын йдн хонос гынан тэйэ оуста:
– Хайа, Бэргэн, утуйан хаалбыппын дии?
– Олорон эрэ утуйбуппут, чэ, туран суунан-тараанан сэргэхсийиэххэ.
Чэйдии олорон Бэргэн ыйытта:
– Кэлэр субуотаа пааркаа барабыт дуо?
– Пахай, эмиэ охсуууга тбэээри барыам дуо? Ити тэлэкэччиэ сылдьан киини дэниэхтэрэ, суох…
– Чэ, оччоо мин йн бтэик эксээмэммин туттарабын, ол кэнниттэн эйиэхэ тиийэ сылдьыам, ханна эмэ дьаарбайа барыахпыт.
– Крхпт.
3
Бэргэн сарсыныгар эксээмэнигэр бэлэмнэнэн, Пушкин аатынан бибилэтиэкээ кн быа олорон баран, киээриитэ аахпыт кинигэлэрин туттарда уонна сылайбыта таайан Ленин проспегын устун аа-дьуо салланаан истэ. Оптуобус тохтобулун аттынан ааан истэинэ ким эрэ чуолкайдык: «Бэргэн!» – диэн ыырбытыгар тохтуу тстэ. Тохтобулга турар дьон быыыттан биир дэриэбинэттэн сылдьар киитэ Ксткн клбтнэн утары хааман кэллэ. Уол кинини крн эмиэ мичээрдээтэ, кырдьык, манай рэнэ киирдэин утаа, куоракка дойдутун киитин крстэинэ олус рэр буолара, билигин куорат олоор син рэннэ да, син биир дойду киитэ кнд, оттон бу Ксткн крбт йэ буолла, кини сопхуос биир басты суоппара этэ, Бэргэннээх оскуоланы бтэрэллэрин саана атын оройуон кыыын кэргэн ылан кн барбыт айыытынан, дойдутугар кэлэн да барбат. Дьоннор сс клэр буолаллара: «Ксткммт сылдьан-сылдьан баран, бэйэтэ сктэн барбыт», – диэн.
– Бэргэн, дорообо, крбтх ыраатта, хайдах-туох сылдьаын? Тугунан дьарыктанаын?
– Сылдьыы чгэй, бэйэм устудьуоммун.
– Ханна рэнэин?
– Техфакка.
– Бтэрдэххинэ, туох лэит буолаын?
– Хайа инсэньиэрэ.
– Оок-сиэ, саахта лэитэ буолан, сир анныттан тахсыа суоххун, туох абааы рээр киирбиккиний? Оттон Уурунуу Уйбаан уола Бээчэ эйигиттэн кыратык аа буолуохтаах этэ, бэлиитикэнэн дьарыктанар устуоруйа рэин бтэрэн, хоту тиийэн хайыы-йэ хомсомуол оройкуомун бастакы сэкирэтээрэ , сотору оройкуома баартыйа сэкирэтээринэн р тахсыаа. Ол курдук, бартыбыалын кыбыммытынан дабайан, бары рдэллэри турбутунан ааан ииээ, аыйах сылынан манна «р дьиээ» кэлэн, сылаас кириэилээ «лах» гына тэ. Уурунуулар аймах бары да оннук сатабыллаах, хайа да былааска далбарга сылдьары сатыыр дьон, ыраахтааы да саана баай сурахтаахтара, сэбиэскэйгэ да ат рдттэн тспэттэр.
– Бары бартыбыал кыбынан баран ат рдгэр сырыттахпытына, ким хара лэнэн дьарыктаныай? – бу ртн крбтх биир дойдулааа хара ааныттан талан ылбыт идэтин сирэн барбытын Бэргэн сблээбэтэ, ону Ксткн да йдт быыылаах, Уурунуулар сатабылларын туунан кэпсээнин тохтотон, эйэ дэмнээхтик унаарытта:
– Чэ, ити оонньоон этэбин, кнд тааы – алмааы, кыыл км ирдээн булар-талар лэит буолсугун, бииги эээртэн оннук кии тахса илигэ.
– Ксткн, билигин ханна бааргыный?
– Ээ, мин Нам киитэ буолбутум ыраатта, идэбинэн суоппардыыбын, окко киириэх иннинэ аыйах кн кллэтэн куоракка киирэ сылдьабын. Бу киээ тттр тахсабын, тиийэн илиммин-мухабын тэринэн, сарсын эбэбэр балыктыы киириэм, эиги куоракка хайдах тэийэн-тулуйан олороргутун сбн, эчи киитэ-массыыната элбэин, сыта-сымара куаанын! Мин аыйах хоноору адьас сп буоллум, тыабын-хонуубун, рспн суохтаатым аай. Хата эн рэи бттэинэ миэхэ тахса сырыт, бу икки ардыгар р гынан тиийиэ дуо? Уолбун балыктата илдьэ барыам.