Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Шрифт:
In afwachting van een vriendelyk antwoord, noem ik my uw ouden school-makker… (W oczekiwaniu na przyjazna odpowiedz, nazywam sie pana starym szkolnym kolega…; in afwachting van een vriendelyk antwoord – w oczekiwaniu na przyjazna odpowiedz, noem ik my uw ouden school-makker – nazywam sie pana starym szkolnym kolega…).
En zyn naam stond er onder. (I jego nazwisko bylo pod spodem; en zyn naam stond er onder – i jego nazwisko bylo pod spodem). Maar dien verzwyg ik, omdat ik er niet van houd, iemand in opspraak te brengen. (Ale tego nie ujawnie, poniewaz nie lubie wciagac kogos w skandal; maar dien verzwyg ik – ale tego nie ujawnie, omdat ik er niet van houd – poniewaz nie lubie, iemand in opspraak te brengen – wciagac kogos w skandal).
Waarde lezer, ge begrypt hoe gek ik stond te kyken, toen men my daar zoo op-eens wilde verheffen tot makelaar in verzen. (Drogi czytelniku, rozumiesz, jak dziwnie patrzylem, kiedy ktos nagle chcial mnie awansowac na maklera wierszy; waarde lezer – drogi czytelniku, ge begrypt hoe gek ik stond te kyken – rozumiesz, jak dziwnie patrzylem, toen men my daar zoo op-eens wilde verheffen – kiedy ktos nagle chcial mnie awansowac, tot makelaar in verzen – na maklera wierszy). Ik ben zeker dat die Sjaalman – zoo zal ik hem maar blyven noemen – als de man me by-dag had gezien, zich met zulk een verzoek niet tot my zou gewend hebben. (Jestem pewien, ze ten Sjaalman – tak go bede nazywac – gdyby ten czlowiek widzial mnie w ciagu dnia, nie zwrocilby sie do mnie z taka prosba; ik ben zeker dat die Sjaalman – jestem pewien, ze ten Sjaalman, zoo zal ik hem maar blyven noemen – tak go bede nazywac, als de man me by-dag had gezien – gdyby ten czlowiek widzial mnie w ciagu dnia, zich met zulk een verzoek niet tot my zou gewend hebben – nie zwrocilby sie do mnie z taka prosba). Want deftigheid en fatsoen laten zich niet verbergen. (Poniewaz elegancji i przyzwoitosci nie da sie ukryc; want deftigheid en fatsoen – poniewaz elegancji i przyzwoitosci, laten zich niet verbergen – nie da sie ukryc). Maar 't was avend, en ik trek het me dus niet aan. (Ale byla noc, wiec sie tym nie przejmuje; maar 't was avend – ale byla noc, en ik trek het me dus niet aan – wiec sie tym nie przejmuje).
Het spreekt vanzelf dat ik van die gekheid niets weten wilde. (Oczywiscie, nie chcialem miec nic wspolnego z tym szalenstwem; het spreekt vanzelf dat ik – oczywiscie, van die gekheid niets weten wilde – nie chcialem miec nic wspolnego z tym szalenstwem). Ik zou het pak door Frits hebben laten terugbrengen, maar ik wist zyn adres niet, en hy liet niets van zich hooren. (Kazalbym Fritsowi zwrocic paczke, ale nie znalem jego adresu, a on sie nie odezwal; ik zou het pak door Frits hebben laten terugbrengen – kazalbym Fritsowi zwrocic paczke, maar ik wist zyn adres niet – ale nie znalem jego adresu, en hy liet niets van zich hooren – a on sie nie odezwal). Ik dacht dat hy ziek was, of dood, of zoo-iets. (Myslalem, ze jest chory, martwy, czy cos takiego; ik dacht dat hy ziek was – myslalem, ze jest chory, of dood – lub martwy, of zoo-iets – czy cos takiego).
De vorige week was er krans by de Rosemeyers, die in suiker doen. (W zeszlym tygodniu odbylo sie przyjecie u Rosemeyerow, ktorzy handluja cukrem; de vorige week – w zeszlym tygodniu, was er krans by de Rosemeyers – odbylo sie przyjecie u Rosemeyerow, die in suiker doen – ktorzy handluja cukrem). Frits was voor het eerst meegegaan. (Frits poszedl po raz pierwszy; Frits was voor het eerst meegegaan – Frits poszedl po raz pierwszy). Hy is zestien jaar, en ik vind het goed dat een jong mensch in de wereld komt. (Ma szesnascie lat i uwazam, ze dobrze jest, aby mlody czlowiek wchodzil w swiat; hy is zestien jaar – ma szesnascie lat, en ik vind het goed – i uwazam, ze dobrze jest, dat een jong mensch in de wereld komt – aby mlody czlowiek wchodzil w swiat). Anders loopt hy naar de Westermarkt of zulke dingen. (W przeciwnym razie chodzilby na Westermarkt lub takie rzeczy; anders loopt hy naar de Westermarkt – w przeciwnym razie chodzilby na Westermarkt, of zulke dingen – lub takie rzeczy). De meisjes hadden piano gespeeld en gezongen, en by 't dessert plaagden ze elkaar met iets dat in de voorkamer scheen gebeurd te zyn, terwyl wy achter aan 't gentsch whisten waren, iets waarin Frits betrokken scheen. (Dziewczyny graly na pianinie i spiewaly, a podczas deseru draznily sie nawzajem czyms, co zdawalo sie dziac w przedpokoju, podczas gdy my z tylu gralismy w wist, czyms, w co Frits wydawal sie byc zamieszany; de meisjes hadden piano gespeeld en gezongen – dziewczyny graly na pianinie i spiewaly, en by 't dessert plaagden ze elkaar – a podczas deseru draznily sie nawzajem, met iets dat in de voorkamer scheen gebeurd te zyn – czyms, co zdawalo sie dziac w przedpokoju, terwyl wy achter aan 't gentsch whisten waren – podczas gdy my z tylu gralismy w wist, iets waarin Frits betrokken scheen – czyms, w co Frits wydawal sie byc zamieszany). ‘Ja, ja, Louise, riep Betsy Rosemeyer, geschreid heb je! Papa, Frits heeft Louise aan 't schreien gemaakt.’ (Tak, tak, Louise, zawolala Betsy Rosemeyer, plakalas! Tato, Frits doprowadzil Louise do placzu; ‘ja, ja, Louise, riep Betsy Rosemeyer, geschreid heb je’ – tak, tak, Louise, zawolala Betsy Rosemeyer, plakalas, ‘papa, Frits heeft Louise aan 't schreien gemaakt’ – tato, Frits doprowadzil Louise do placzu).
Myn vrouw zei hierop dat Frits dan voortaan niet meer mee zou naar den krans. (Moja zona powiedziala, ze Frits nie pojdzie juz wiecej na przyjecia; myn vrouw zei hierop – moja zona powiedziala na to, dat Frits dan voortaan niet meer mee zou naar den krans – ze Frits nie pojdzie juz wiecej na przyjecia). Ze dacht dat hy Louise geknepen had, of zoo-iets wat niet te-pas komt, en ook ik maakte my gereed er een hartig woordje bytevoegen, toen Louise riep: (Myslala, ze Frits uszczypnal Louise lub cos takiego, co jest nieodpowiednie, i ja tez przygotowywalem sie, by dodac cos stanowczego, kiedy Louise zawolala; ze dacht dat hy Louise geknepen had – myslala, ze Frits uszczypnal Louise, of zoo-iets wat niet te-pas komt – lub cos takiego, co jest nieodpowiednie, en ook ik maakte my gereed er een hartig woordje bytevoegen – i ja tez przygotowywalem sie, by dodac cos stanowczego, toen Louise riep – kiedy Louise zawolala):
Neen, neen, Frits is heel lief geweest! Ik wou dat hy 't nog-eens deed! (Nie, nie, Frits byl bardzo mily! Chcialabym, zeby to zrobil jeszcze raz!; ‘neen, neen, Frits is heel lief geweest’ – nie, nie, Frits byl bardzo mily, ‘ik wou dat hy 't nog-eens deed’ – chcialabym, zeby to zrobil jeszcze raz!).
Wat dan? Hy had haar niet geknepen, hy had gereciteerd, daar hebt ge 't. (Co wiec? Nie uszczypnal jej, recytowal, oto co sie stalo; wat dan – co wiec, hy had haar niet geknepen – nie uszczypnal jej, hy had gereciteerd – recytowal, daar hebt ge 't – oto co sie stalo).
Natuurlyk ziet de vrouw van 't huis gaarne dat er aan het dessert een aardigheidje plaats heeft. (Oczywiscie, gospodyni lubi, kiedy podczas deseru dzieje sie cos zabawnego; natuurlyk ziet de vrouw van 't huis gaarne – oczywiscie, gospodyni lubi, dat er aan het dessert een aardigheidje plaats heeft – kiedy podczas deseru dzieje sie cos zabawnego). Dat vult. (To wypelnia czas; dat vult – to wypelnia czas). Mevrouw Rosemeyer – de Rosemeyers laten zich mevrouw noemen, omdat ze in suiker doen, en aandeel in een schip hebben – mevrouw Rosemeyer begreep dat wat Louise aan 't schreien had gemaakt, ook ons vermaken zou, en vroeg een dacapo aan Frits, die zoo rood zag als een kalkoen. (Pani Rosemeyer – Rosemeyerowie kaza sie nazywac pania, poniewaz handluja cukrem i maja udzialy w statku – pani Rosemeyer pomyslala, ze to, co doprowadzilo Louise do placzu, rowniez nas rozbawi, i poprosila o powtorke od Fritsa, ktory byl czerwony jak indyk; mevrouw Rosemeyer – pani Rosemeyer, de Rosemeyers laten zich mevrouw noemen – Rosemeyerowie kaza sie nazywac pania, omdat ze in suiker doen – poniewaz handluja cukrem, en aandeel in een schip hebben – i maja udzialy w statku, mevrouw Rosemeyer begreep – pani Rosemeyer pomyslala, dat wat Louise aan 't schreien had gemaakt – ze to, co doprowadzilo Louise do placzu, ook ons vermaken zou – rowniez nas rozbawi, en vroeg een dacapo aan Frits – i poprosila o powtorke od Fritsa, die zoo rood zag als een kalkoen – ktory byl czerwony jak indyk).
Ik begreep om de wereld niet, wat hy dan toch opgesneden had, want ik kende zyn repertoire op een haar. (Nie moglem zrozumiec, co on mogl recytowac, bo znalem jego repertuar na wylot; ik begreep om de wereld niet – nie moglem zrozumiec, wat hy dan toch opgesneden had – co on mogl recytowac, want ik kende zyn repertoire op een haar – bo znalem jego repertuar na wylot). Dat was: de godenbruiloft, de boeken van het Oude-Testament op rym, en een epizode uit de bruiloft van Kamacho, dat de jongens altyd zoo aardig vinden, omdat er iets van een ‘brillekiek’ in komt. (To byly: wesele bogow, ksiazki Starego Testamentu w rymach i epizod z wesela Kamacha, ktory chlopcy zawsze uwazaja za zabawny, bo pojawia sie w nim cos z „okularow”; dat was – to byly, de godenbruiloft – wesele bogow, de boeken van het Oude-Testament op rym – ksiazki Starego Testamentu w rymach, en een epizode uit de bruiloft van Kamacho – i epizod z wesela Kamacha, dat de jongens altyd zoo aardig vinden – ktory chlopcy zawsze uwazaja za zabawny, omdat er iets van een ‘brillekiek’ in komt – bo pojawia sie w nim cos z „okularow”). Wat er onder dit alles wezen kon dat tranen uitlokte, was my een raadsel. (Co w tym wszystkim moglo wywolac lzy, bylo dla mnie zagadka; wat er onder dit alles wezen kon – co w tym wszystkim moglo wywolac, dat tranen uitlokte – lzy, was my een raadsel – bylo dla mnie zagadka). 't Is waar, zoo'n meisje schreit gauw. (To prawda, taka dziewczyna latwo placze; 't is waar – to prawda, zoo'n meisje schreit gauw – taka dziewczyna latwo placze).
‘Toe, Frits! Och ja, Frits! Kom, Frits!’ (No dalej, Frits! Och tak, Frits! Chodz, Frits!; ‘toe, Frits – no dalej, Frits, och ja, Frits – och tak, Frits, kom, Frits – chodz, Frits!). Zoo ging het, en Frits begon. (Tak to szlo, i Frits zaczal; zoo ging het – tak to szlo, en Frits begon – i Frits zaczal). Daar ik niet houd van dat bestudeerd spannen van des lezers nieuwsgierigheid, zal ik maar terstond zeggen dat ze te-huis het pak van Sjaalman hadden opengemaakt, en daaruit hadden Frits en Marie een neuswysheid en een sentimentaliteit geput, die me later veel last in huis gehaald hebben. (Poniewaz nie lubie celowego napiecia ciekawosci czytelnika, powiem od razu, ze w domu otworzyli paczke Sjaalmana, a Frits i Marie znalezli w niej cos sentymentalnego i wzruszajacego, co pozniej przynioslo mi wiele klopotow w domu; daar ik niet houd van dat bestudeerd spannen van des lezers nieuwsgierigheid – poniewaz nie lubie celowego napiecia ciekawosci czytelnika, zal ik maar terstond zeggen – powiem od razu, dat ze te-huis het pak van Sjaalman hadden opengemaakt – ze w domu otworzyli paczke Sjaalmana, en daaruit hadden Frits en Marie een neuswysheid en een sentimentaliteit geput – a Frits i Marie znalezli w niej cos sentymentalnego i wzruszajacego, die me later veel last in huis gehaald hebben – co pozniej przynioslo mi wiele klopotow w domu). Toch moet ik erkennen, lezer, dat dit boek ook uit dat pak komt, en ik zal me naderhand hierop behoorlyk verantwoorden, want ik hecht er aan, dat men my beschouwe als iemand die de waarheid lief heeft, en die goed voor zyn zaken is. (Musze jednak przyznac, czytelniku, ze ta ksiazka rowniez pochodzi z tej paczki, i pozniej sie z tego odpowiednio wytlumacze, bo zalezy mi na tym, by postrzegano mnie jako kogos, kto kocha prawde i dobrze prowadzi swoje interesy; toch moet ik erkennen, lezer – musze jednak przyznac, czytelniku, dat dit boek ook uit dat pak komt – ze ta ksiazka rowniez pochodzi z tej paczki, en ik zal me naderhand hierop behoorlyk verantwoorden – i pozniej sie z tego odpowiednio wytlumacze, want ik hecht er aan – bo zalezy mi, dat men my beschouwe als iemand die de waarheid lief heeft – by postrzegano mnie jako kogos, kto kocha prawde, en die goed voor zyn zaken is – i dobrze prowadzi swoje interesy). Onze firma is Last & Co, Makelaars in koffi, Lauriergracht, No 37. (Nasza firma to Last & Co, Makelaars in koffi, Lauriergracht, No 37; onze firma is Last & Co – nasza firma to Last & Co, makelaars in koffi – maklerzy kawy, Lauriergracht, No 37 – Lauriergracht, No 37).
Toen reciteerde Frits een ding dat van nonsens aan-een hing. (Potem Frits recytowal cos, co bylo calkowita bzdura; toen reciteerde Frits een ding – potem Frits recytowal cos, dat van nonsens aan-een hing – co bylo calkowita bzdura). Neen 't hing niet aan-een. (Nie, nie bylo to caloscia; neen 't hing niet aan-een – nie, nie bylo to caloscia). Een jong mensch schreef aan zyn moeder, dat hy verliefd was geweest, en dat zyn meisje met een ander getrouwd was – waarin ze groot gelyk had, vind ik – dat hy echter, in weerwil hiervan, altyd veel van zyn moeder hield. (Mlody czlowiek napisal do swojej matki, ze byl zakochany, a jego dziewczyna wyszla za innego – i miala calkowita racje, uwazam – ze jednak, pomimo tego, zawsze bardzo kochal swoja matke; een jong mensch schreef aan zyn moeder – mlody czlowiek napisal do swojej matki, dat hy verliefd was geweest – ze byl zakochany, en dat zyn meisje met een ander getrouwd was – a jego dziewczyna wyszla za innego, waarin ze groot gelyk had, vind ik – i miala calkowita racje, uwazam, dat hy echter, in weerwil hiervan – ze jednak, pomimo tego, altyd veel van zyn moeder hield – zawsze bardzo kochal swoja matke). Zyn deze laatste drie regels duidelyk of niet? (Czy te trzy ostatnie linijki sa jasne, czy nie?; zyn deze laatste drie regels duidelyk of niet – czy te trzy ostatnie linijki sa jasne, czy nie?). Vindt ge dat er veel omslag noodig is, om dat te zeggen? (Czy uwazasz, ze potrzeba wiele wysilku, zeby to powiedziec?; vindt ge dat er veel omslag noodig is – czy uwazasz, ze potrzeba wiele wysilku, om dat te zeggen – zeby to powiedziec?). Welnu, ik heb een broodje met kaas gegeten, daarna twee peren geschild, en ik was ruim half gereed met het orberen van de derde, voor Frits klaar was met die vertelling. (Coz, zjadlem kanapke z serem, potem obralem dwie gruszki, i bylem juz w polowie trzeciej, zanim Frits skonczyl to opowiadanie; welnu, ik heb een broodje met kaas gegeten – coz, zjadlem kanapke z serem, daarna twee peren geschild – potem obralem dwie gruszki, en ik was ruim half gereed met het orberen van de derde – i bylem juz w polowie trzeciej, voor Frits klaar was met die vertelling – zanim Frits skonczyl to opowiadanie). Maar Louise schreide weer, en de dames zeiden dat het heel mooi was. (Ale Louise znowu plakala, a panie mowily, ze to bylo bardzo piekne; maar Louise schreide weer – ale Louise znowu plakala, en de dames zeiden dat het heel mooi was – a panie mowily, ze to bylo bardzo piekne). Toen vertelde Frits, die, geloof ik, meende dat hy een groot stuk had uitgevoerd, dat hy 't ding in dat pak had gevonden van den man die een sjaal droeg, en ik legde aan de heeren uit, hoe dat in myn huis kwam. (Wtedy Frits, ktory, jak sadze, myslal, ze wykonal wielki utwor, powiedzial, ze znalazl to w paczce od czlowieka, ktory nosil szal, a ja wyjasnilem panom, jak to trafilo do mojego domu; toen vertelde Frits – wtedy Frits powiedzial, die, geloof ik, meende dat hy een groot stuk had uitgevoerd – ktory, jak sadze, myslal, ze wykonal wielki utwor, dat hy 't ding in dat pak had gevonden – ze znalazl to w paczce, van den man die een sjaal droeg – od czlowieka, ktory nosil szal, en ik legde aan de heeren uit – a ja wyjasnilem panom, hoe dat in myn huis kwam – jak to trafilo do mojego domu). Maar van de Griekin sprak ik niet, omdat Frits er by was, en ook zeide ik niets van de Kapelsteeg. (Ale o Greczynce nie mowilem, bo Frits byl obecny, i nie wspomnialem tez o Kapelsteeg; maar van de Griekin sprak ik niet – ale o Greczynce nie mowilem, omdat Frits er by was – bo Frits byl obecny, en ook zeide ik niets van de Kapelsteeg – i nie wspomnialem tez o Kapelsteeg). Ieder vond dat ik heel goed had gehandeld, me van dien man aftehelpen. (Wszyscy uznali, ze bardzo dobrze postapilem, uwalniajac sie od tego czlowieka; ieder vond dat ik heel goed had gehandeld – wszyscy uznali, ze bardzo dobrze postapilem, me van dien man aftehelpen – uwalniajac sie od tego czlowieka). Straks zult ge zien dat er ook andere dingen in dat pak waren van meer solieden aard, en daarvan komt een-en-ander in dit boek, omdat de Koffiveilingen van de Handelmaatschappy er mee in verband staan. (Wkrotce zobaczysz, ze w tej paczce byly tez inne rzeczy o bardziej solidnym charakterze, i niektore z nich znajda sie w tej ksiazce, poniewaz maja zwiazek z Aukcjami Kawy Holenderskiej Kompanii Handlowej; straks zult ge zien dat er ook andere dingen in dat pak waren – wkrotce zobaczysz, ze w tej paczce byly tez inne rzeczy, van meer solieden aard – o bardziej solidnym charakterze, en daarvan komt een-en-ander in dit boek – i niektore z nich znajda sie w tej ksiazce, omdat de Koffiveilingen van de Handelmaatschappy er mee in verband staan – poniewaz maja zwiazek z Aukcjami Kawy Holenderskiej Kompanii Handlowej). Want ik leef voor myn vak. (Bo zyje dla swojego zawodu; want ik leef voor myn vak – bo zyje dla swojego zawodu).