Тры таварышы
Шрифт:
Мне стала лёгка ад таго, што ён успрыняў усё так проста.
— Мог бы і раней добрае слова сказаць, — сказаў я.
Ён махнуў рукой.
— Глупства.
Я заказаў рому.
— Ты ведаеш, — сказаў я потым. — У мяне ніякага ўяўлення, хто яна і што. Не ведаю, што ў яе з Біндзінгам. Ці гаварыў ён табе тады што-небудзь?
Ён зірнуў на мяне.
— Цябе гэта трывожыць?
— Не.
— Я так і думаў. Між іншым, паліто табе добра пасуе.
Я пачырванеў.
— Няма чаго чырванець. Усё нармальна. Я хацеў бы, каб і ў мяне так
Я хвіліну памаўчаў.
— Чаму, Готфрыд? — спытаў я нарэшце.
Ён глянуў на мяне.
— Таму што ўсё астатняе — дзярмо, Робі. Таму што сёння няма нічога, што мела б вартасць. Прыпомні, што табе ўчора гаварыў Фердынанд. Ён мае рацыю, гэты стары таўстун, які малюе нябожчыкаў. Ну, давай, сядзь да скрынкі ды сыграй некалькі старых салдацкіх песень.
Я сыграў «Тры лілеі» і «Аргонскі лес». У пустым шынку песні прагучалі прывідна, калі мець на ўвазе той час, у які мы іх спявалі…
VII
Праз два дні Кёстэр паспешліва выбег з майстэрні.
— Робі, тэлефанаваў твой Блюменталь. Прасіў цябе прыехаць у адзінаццаць на «кадзілаку». Ён хоча зрабіць пробную паездку.
Я шпурнуў адвёртку і гаечны ключ.
— Браце, Ота… Няўжо нешта будзе?
— А што я вам казаў! — пачуўся голас Ленца з ямы пад «фордам». — Я казаў, што ён вернецца. Слухайцеся Готфрыда!
— Прытрымай язык, становішча сур'ёзнае, — крыкнуў я ўніз.
— Ота, наколькі можна збавіць цану?
— У крайнім выпадку саступі дзве тысячы. У самым крайнім — дзве дзвесце. Калі ўжо іншага выйсця не будзе — дзве пяцьсот. Калі ўбачыш, што перад табой вар'ят — дзве шэсцьсот. Але скажы яму, што мы будзем яго вечна праклінаць.
— Добра.
Мы адцёрлі машыну да бляску. Я сеў у яе. Кёстэр паклаў мне руку на плячо.
— Робі, памятай, што ты быў салдатам і рабіў і не такое. Абарані гонар нашай майстэрні, не шкадуючы крыві. Памры, але не выпускай з рук кашалёк Блюменталя.
— Дамовіліся, — усміхнуўся я.
Ленц выцягнуў з кішэні нейкі медаль і паднёс яго мне да твару.
— Дакраніся да майго амулета, Робі!
— Давай. — Я дакрануўся.
— Абракадабра, вялікі Шыва, — заклінаў Готфрыд. — Дай гэтаму баязліўцу мужнасці і сілы. Стой! Лепш за ўсё вазьмі яго з сабой. А цяпер плюнь тры разы.
— Парадак, — сказаў я, плюнуў яму пад ногі і паехаў міма Юпа, які ўсхвалявана вітаў мяне, узняўшы ўгору шланг.
Па дарозе я купіў некалькі гваздзікоў і ўпрыгожыў імі машыну. Я разлічваў зрабіць уплыў на фраў Блюменталь.
На жаль, Блюменталь прыняў мяне не дома, а ў канторы. Мне давялося хвілін пятнаццаць чакаць. «Даражэнькі, — падумаў я, — гэты фокус мне знаёмы, гэтым ты мяне не выб'еш з каляіны». У пачакальні я як след распытаў сімпатычную машыністку пра фірму, падкупіўшы яе гваздзіком. Трыкатажныя вырабы, збыт добры, дзевяць супрацоўнікаў, ціхі кампаньён, зацятая канкурэнцыя з «Маерам і Сынам», сын
Ён адразу гахнуў з цяжкой артылерыі.
— Малады чалавек, — сказаў ён. — У мяне мала часу. Мінулы раз вы назвалі цану, пра якую вы можаце толькі марыць. Але руку на сэрца — колькі каштуе машына?
— Сем тысяч марак, — адказаў я.
Ён рэзка адвярнуўся ад мяне.
— Тады няма размовы.
— Пан Блюменталь, — сказаў я, — паглядзіце машыну яшчэ раз.
— Няма патрэбы, — перабіў ён мяне. — Я ўжо паглядзеў.
— Можна па-рознаму глядзець, — заявіў я. — Трэба паглядзець дэталёва. Лак высокага гатунку, ад «Фоля і Рурбэка», кошт — 250 марак, шыны новыя, цана 600 марак, ужо 850. Абіўка сядзенняў, тонкі корд…
Ён адмахнуўся. Я пачаў спачатку. Я запрашаў яго паглядзець. Шыкоўны набор інструментаў, выдатны скураны верх, храміраваны радыятар, сучасныя бамперы — шэсцьдзесят марак пара. Я імкнуўся вярнуцца да машыны, як дзіця да маці, угаворваючы Блюменталя спусціцца ўніз. Я ведаў, што зямля надасць мне, як Антэю, новых сіл. Калі ёсць што паказаць, цэны перастаюць выклікаць абстрактны жах.
Але і Блюменталь ведаў, што пісьмовы стол — яго апора. Ён зняў акуляры і ўзяўся за мяне ўсур'ёз. Мы змагаліся, як тыгр з пітонам. Блюменталь быў пітон. Не паспеў я азірнуцца, як ён ужо вытаргаваў у мяне паўтары тысячы марак.
Я спужаўся. Я палез у кішэнь і моцна сціснуў у руцэ Готфрыдаў амулет.
— Пан Блюменталь, — сказаў я, трацячы сілы, — ужо гадзіна дня. Вам, пэўна, пара палуднаваць. — Любой цаной я хацеў вырвацца з памяшкання, дзе цэны раставалі, як снег.
— Я ем толькі ў дзве гадзіны, — заявіў Блюменталь непарушна. — Але ведаеце што? Мы можам зрабіць зараз пробную паездку.
Я з палёгкай уздыхнуў.
— Потым мы яшчэ пагаворым, — дадаў ён. У мяне зноў заняло дыханне.
Мы паехалі да яго дома. На маё здзіўленне, у машыне яго як падмянілі. Ён зычліва расказаў стары, даўно вядомы мне анекдот пра кайзера Франца Ёзэфа. Я адплаціў яму анекдотам пра трамвайнага кандуктара. Ён мне — пра саксонца, які заблудзіў. Я адразу ж — пра саксонскую пару закаханых… Толькі перад домам мы загаварылі зноў сур'ёзна. Ён папрасіў мяне пачакаць і пайшоў па жонку.
— Мой любімы таўстун-«кадзілак», — сказаў я і паляпаў машыну па радыятары. — За гэтымі анекдотамі, напэўна, хаваецца нейкая д'ябальшчына. Але будзь спакойны: мы знойдзем табе прытулак. Ён купіць цябе, будзь упэўнены — калі жыд вяртаецца, то купляе. Калі вяртаецца хрысціянін, то гэта не значыць, што ён купіць. Ён робіць з паўдзесятка пробных паездак, каб зэканоміць на таксі, а потым ён раптам прыпамінае, што яму патрэбна не машына, а абсталяванне для кухні. Не, не, жыды талковыя людзі, яны ведаюць, чаго хочуць. Але я клянуся табе, дарагі таўстун: калі я ўступлю гэтаму непасрэднаму нашчадку ўпартага Юды Макавея яшчэ хоць адну сотню марак, я да скону не вып'ю ні чаркі гарэлкі.