Зацюканы апостал
Шрифт:
Сын. Але тату трэба…
Мама. Ах, тату трэба? Тату твайму шмат чаго трэба…
Тата. Малы! Не прасі, не старайся. Мы самі як–небудзь…
Паўза.
Мама і дачка прыносяць з кухні абед, ставяць на стол. Тата хмуры. Сын назірае за бацькам.
Сын (уздыхнуўшы). Раз’яднаў, пасварыў. А вось як іх цяпер згуртаваць, з’яднаць? На чым? Гэта цяжэй… Але
Прыходзіць дзед.
Дзед. Што гэта такое ў вас творыцца?
Мама. Дзе?
Дзед. У горадзе, на вуліцы, перад муніцыпалітэтам.
Мама. А што там такое?
Дзед. Нейкая вар’яцкая дэманстрацыя. Сабралася арава патлатых і барадатых хлюстоў, а з імі амаль голыя шлюхі. Топчуцца на вуліцы з такімі плакатамі, што сорамна не толькі глядзець… нават не ведаю, як і расказаць такое. I гарланяць на ўсю глотку, да хрыпаты: «Свабоду сексу! Сексу волю!» Што яны, звар’яцелі?
Мама. А–а, гэта ўжо трэці дзень. Цэнзура забараніла адзін шведскі фільм, вось яны і пачалі. А фільм такі… пра гэта самае… (Нешта шэпча дзеду, каб дзеці не пачулі.)
Дзед. А–а… Во цяпер я зразумеў і плакат: вялікія ножніцы абразаюць патлатаму… ну… тое…
Тата. Што надтачыць трэба. (Смяецца.)
Дзед. Несур’ёзная пайшла моладзь. Нібы другіх праблем няма.
Сын. Э–э, не! Ёсць і сур’ёзная моладзь! Пабачыў бы ты, дзед, як у мінулы чацвер мы сустракалі спецыяльнага візіцёра ад прэзідэнта адной з вялікіх дзяржаў!
Дзед. Ну і што?
Сын. Яму будзе што пісаць у мемуарах! Запомніць ён вайну ва В’етнаме. Мы супраць яе.
Дзед. Хто гэта — мы?
Сын. Заўтрашнія салдаты. А вясною? Калі ўзбунтаваліся студэнты універсітэта? А да іх далучыліся тры тысячы рабочых, а потым матрасня. Якія прамовы! Які запал! Які палёт думкі! Колькі агню, задору, рэвалюцыйнага энтузіязму! Не хапала толькі правадыра і пазітыўных лозунгаў. Каб нехта павёў іх, а лозунгі такія, каб за іх на смерць можна ісці. Старыя запаведзі нікога не кранаюць: «Не забі», «Не ўкрадзі», «Не пажадай жонкі бліжняга». За імі ніхто не пойдзе. Трэба новыя. Ленін чаму выйграў рэвалюцыю ў Расіі? Даў самыя пякучыя і пазітыўныя лозунгі: «Мір народам! Зямля сялянам! Заводы рабочым! Улада Саветам!»
Дзед (здзіўлены). Ты што… ты сам дадумаўся да гэтага?
Сын. Ці сам да ўсяго дадумаешся? Нешта ж і людзі павінны падказаць. А вы кажаце — несур’ёзная моладзь. Сур’ёзней мне ўжо і нельга быць.
Мама. Прашу за стол. Будзем абедаць.
Сын. За круглы стол? На перагаворы аб ліквідацыі атамнай бомбы. (Ставіць на стол бутэльку каньяку.)
Мама. Памаўчы хоць за абедам.
Дачка. А наліваць будзе дзядуля. Ён самы старэйшы тут.
Дзед.
Сын. Во дзіва! Стрэчныя жаданні. А чаму, дзядуля?
Дзед. Каб во гэтак падбрыкваць, як ты. (Паспрабаваў скакаць на адной назе.) Каб пачаць усё спачатку…
Сын. Па–новаму? Першы раз — усё не так?
Дзед. Не ўсё так.
Сын. А што было так? Нешта ж было і такое, пра што цяпер прыемна другім расказаць?
Дзед. О–о! Яшчэ колькі было! У маладосці я рызыканцік быў! Любіў паказытаць нервы.
Дачка. Каму?
Дзед. I сабе, і бабцы, і розным другім…
Сын. Сабе і бабцы — гэта і мы ўмеем. А вось як розным другім — гэта ты раскажы, дзядуля.
Дзед. Хе–хе… Калі я быў грэкам…
Сын. Ты і грэкам быў?
Дзед. Ах… кім я ні быў! I туркам быў…
Сын. I туркам?
Дзед. I іспанцам, і нават армянінам.
Сын (у захапленні). Дзед! Ды ты адзін…
Дачка (перапыняе). Не перашкаджай. Ну, дзядуля! Калі ты быў грэкам…
Дзед. Калі я быў грэкам, я паехаў у Лондан. Я паплыў. Накупляў там усялякай зброі: вінтовак, кулямётаў, патронаў. I прывёз у Грэцыю. А там мяне чакаў другі параход. Перагрузілі зброю на гэты параход, і яна паплыла… Куды? У Саудаўскую Аравію. А там арабы гэтай англійскай зброяй выганялі са сваёй зямлі… каго? Англічан. Так я памагаў арабам здабываць свабоду. Каму толькі я не памагаў? Ты думаеш — лёгка мне было вазіць гэту зброю? Фух! Кожную хвіліну мяне маглі за каўнер і на перакладзіну. Хто? Ці тыя, што прадавалі, ці тыя, што куплялі. А калі эфіопы ваявалі супроць Мусаліні, я таксама не драмаў. У Іспанію я прывозіў такіх турыстаў, што Франко і цяпер яшчэ чухаецца. У маладосці я быў адважны. Я быў ваяўнічы. За свабоду, за незалежнасць! За незалежнасць нават ад бабкі. Ха–ха!
Сын. Ну, многа ты на гэтай справе зарабіў? На свабодзе і незалежнасці? Прызнайся, дзядуля.
Дзед. Многа ці не многа, а… мне хопіць. А калі памру — і табе яшчэ добры кавалак завяшчаю.
Сын. Ты, дзед, не транжыр маіх грошай, каб болей асталося. Мне спатрэбяцца яны на прадвыбарную ба–рацьбу.
Дзед. Ого–го! Які ты дзялок!
Сын. Калі хочаш, каб твой унук праславіўся сам і цябе праславіў…
Дзед. Якім гэта спосабам?
Сын. Стану вялікім палітыкам.
Дзед. У маленькай краіне вялікім палітыкам?
Сын. Цяпер маленькія краіны могуць такое натварыць, што і вялікія не рассёрбаюць. Доказаў шукаць не трэба.
Дзед. Та–ак… Шкада, што я стары… Мы б з табой… Во як яно: азірнуцца не паспеў, як нехта за бараду і цягне туды, у пясочак. А ў цябе ўсё наперадзе! I пакуль што аніякіх клопатаў. Зайздрошчу!.. Ах, ах, ах!..