Закрываўленае сонца
Шрифт:
Антось злосна плюнуў у пясок i канцом кiя добра працаваў, каб сарокi галодныя ня былi.
– Дык гэта ён да цябе толька таму, што вы майструiце й краску маiце?
– Ну а чаму-ж?
– Падумаўшы, дык чорт яго бацьку знаiць... краска мала ў каго ёсьць. Алi калi такiмi сьлядамi йсьцi, дык макарэц яго...
– Я табе, дзед, скажу, што з гэтым бязьменам жарцiкаў нiма. Ён плёскаiць-ляпаiць, а глядзi й мiлiцыю навядзець. А тады што?
– Чаму-ж не, яму-ж воля... Ну алi-ж ты, Антось, мусiць i ад мяне ўкрываiш, - хiтра
– Людзi-ж гавораць. Нiма дыму бiз агня...
– Алi-ж ты, дзед, цiкавы. Кажу, што скора састарэiшся, як замнога знаць будзiш. Га-га-га!
Антось голасна зарагатаў. Хiтрун зьмянiў тон i мову й хiба надта дасьведчаны, добра ведаючы яго чалавек мог спанатрыць калi Антось праўду гаварыў.
– Скажу табе, дзед, пад сакрэтам, - нахiлiўся Антось да дзедава вуха, толька глядзi, каб нiкому анi гу-гу. Згода?
– Ты-ж знаiш мяне. Нашто пытаiшся?
– з дакорам адказаў Якуб.
– Ну дык от, скажу сакрэт: я гэну самую паскуду Лявону падлажыў. Га-га-га!
– голасна зарагатаў дзяцюк.
Дзед уважна зiрнуў на яго.
– Цi ня кпiш ты зь мяне, сынок?
– Дадушы, яй-Богу!
– стукнуў Антось кулаком у грудзi.
– А чаму ты так зрабiў?
– сур'ёзна спытаўся Якуб.
– Ну от табе й на! Сказаў адзiн сакрэт дык ты, дзед, яшчо болi знаць хочыш.
– Гэта ў вас цi нi за дзяўчыну некалi пашло?
– прадаўжаў дзед.
Гэтта Антось зiрнуў на дзеда войстра, з дакорам у вачох, быццам яго раптоўна нешта пеканула. Дзед зразумеў.
– Ну ладна. Я яго, каб яго макарэц, гэтага ханжу сам нi магу цярпець. Дык тое, што тут гаварылася, мiж намi...
– Ат, - махнуў Антось рукой, - такая важнасьць. Сьветак нi было. Нiхай думаiць што хочыць.
Дзяцюк загледзеўся на Тахвiлiна гумно. Уверсе плаўна кружыў коршун. Ён камянем упаў унiз i з таго месца пырхнула грамада галубоў. Пiльнае Антосева вока асачыла дзяруна, калi гарызантальна, iз шпаркiмi ўзмахамi крыльляў праляцеў над плотам уздоўж Тахвiлiнага саду й скрыўся за вiшнёвай гушчай. З таго боку крычэлi патрывожаныя куры.
– Хапiў, баньдзюга!
– Ты пра каго гэта?
– спытаў дзед.
– Каршун ля Тахвiлiнага гумна галуба схапiў.
З-за балота прыкацiўся гул цягнiка. Недзе ля пераезду загудзеў паравоз. Сiпавата-басiсты, з дамешкай хрыпаты гук. Быццам нехта ў дзьве вялiзныя пляшкi дзьмухаў. Чыгунку акупанты пашырылi адразу. Цяпер даўгiя эшалёны танкаў, гарматаў i iншага ваеннага багацьця цягнулася на захад.
– Ну як i загудзiць-жа такi паравоз, дык ажно лыткi дрыжаць, сэрца недзiка ў пяткi ўцiкаiць, - дзiвiўся доктараў Стась, - нагледзеўшыся паравозаўi ўволю наслухаўшыся таго гудзеньня ў Гацях. Дзецi налётам тарчэлi пры чыгунцы "маскоўскiя паязды" аглядаць.
– Надта-ж, надта вялiкi той паравоз маскоўскi, - казаў Стась, - а на самым перадзе дык у яго чырвоная зорка. Ён можа польскiя малыя тры могбы папхнуць, ня здужалi-б аднаго. Як чмыхне, дык чмыхне, от-жа й сiла!
– Што ў Пiлiпа чуваць?
– спытаў дзед Антося.
– Казаў, што скора зямлю дзялiць будуць i галасаваць будзiм.
– Гэта ўжо старое.
– Казаў Пiлiп, што гэта Аксеня ягоная цяперака саўсiм сьвежую навiну прынесла. Адно толька нiвядома калi тое "скора" будзiць.
– Даберуцца во. Куды iм сьпяшыць, можа людзей яшчо нi паабiралi. А што пра паноў i асаднiкаў?
– Гэтым, кажуць, на Сiбiры колькi хочаш месца. Вывозiць будуць.
– Вывозiць, кажаш? Як гэта вывозiць? Сем'ямi, цi як?
– Хто iх ведаiць... гэтага нi кажуць. Алi гэттака сакрэту нiма, што паедуць дык паедуць. Усе бальшавiкi так кажуць, як у вадну дудку ўсiроўна, мяшаў Антось далей сарокам кашу.
– Цi-ж гэта iм пяршына, - уздыхнуў дзед.
– Гэта-ж як за маей памяцi... калi нi аднаго дык другога, а ўсё ў тую праклятую Сiбiр, каб яна скрозь зямлю правалiлася. Самому мне прышлося...
Дзед выстукаў зь люлькi табаку, напакаваў сьвежай i прыкурыў.
– А ў каго гэта сягоньнiка малоцяць?
– Ды ў Бурака-ж, у каго яшчо... Казалi, што на днi тры цi нi зьбярэцца.
– Цябе ня клiкаў?
– Не. Алi трэба будзiць зайсьцiся паглядзець.
– От гэтым цяперака раздольле. Сын - начальнiкам, а ў бацькi ад дабра аж пiралiваiцца.
– Стары жмiнда надта-ж прагавiты. Цяперака яшчо можа Косьцiкавай рукой будзiць пробаваць разжыцца. А во, як на лёгкi памiн, абодвы цацы, - ажывiўся Дзяркач, перастаў "сарокам кашу мяшаць" i паказаў кiем у бок клецi малодшага Пятуха. На самакатах наблiжалiся дзьве ведамыя фiгуры.
– Гэта-ж хто, цi ня гэтыя?
– спытаў дзед.
– Я нi давiджу так далёка.
– Яны-ж, Косьцiк i Лявон. Па "гасударсьцьвiнных дзiлах" мусiць, скрывiўся дзяцюк.
– Пiльныя дзялiшкi. Бацька з наймiтамi малоцiць, а сын бiбiкi зьбiваiць. Начальнiк! Скончылася экспла... як гэта яны, чэрцi, называюць яе?
– эксплатацыя чалавека чалавекам. Га-га-га!
Самакаты спынiлiся ля прызбы.
– Здрасьця, таварышчы, - гукнуў Сабакевiч.
– Як жывяце?
Касавурычыся на Антося, Лявон нешта буркнуў сабе пад носам.
– Гэта ты, сынок, мяне ўжо таварышам вялiчаiш, га?
– спытаў дзед Косьцiка.
– Пiрад савецкай родзiнай i правiцiльствам ды камунiсьцiчаскай парцiяй усе мы таварышы, - адцяў Косьцiк i фанабэрыста пазiраў на дзеда й маўклiвага Антося.
– Нiколi i ў галаву мне нi прышло, хто мне таварышам будзiць, скрывiўся дзед.
Косьцiк быў апрануты ў даматканы сiвы паўсуконны пiнжак, зялёную вайсковую кашулю, сiнiя галiфэ порткi й скураныя вайсковыя боты. З-пад пiнжака выглядала кабура з пiсталетам. Лявон мусiць ня прыдбаў яшчэ нiчога з савецкай вопраткi, бо апрануў падношаныя цёмныя порткi, чаравiкi, а белая расшпiленая кашуля выглядала з-пад сьвяточнага пiнжака.