Злая зорка
Шрифт:
— Вот тут я грэшны. Узяў чужое. Пустаходаў тайнік знайшоў,— паказаў на гасцінны дом. — Скажы Івану: жывы буду — аддам. Таму, можа, i цябе хачу пачаставаць, каб не было зладзействам — сам з’еў, ні з кім не падзяліўся. Хочаш — гарэлачкі «Сталічнай». Хочаш — каньячок армянскі.
Уладзімір Паўлавіч падняўся, як збіраючыся адыходзіць. Дагаварыліся, як кажуць, да кропкі. Шуба лёгка падхапіўся следам, загарадзіў дарогу, заглянуў у вочы.
— Зрабі ласку, Паўлавіч. Свята мне зрабі. Я, можа, імяніннік сёння. A заўтра нябожчыкам буду. Уваж старога дурня.
Хіба
Стол накрывалі пад паветкай, пад якой неаднойчы балявалі ў летні час. Апанавалі ўспаміны аб тым добрым, што перажылі. Толькі аб добрым. Бо навокал усё пахла па-ранейшаму — мірам i жыццём: хвояй, жытам, чаборам, мёдам…
Шуба надзеў штаны, каб не заставацца ў сподніках, i зялёную кашулю, даволі чыстую. Адкуль узяў? Завіхаўся ён, як добрая гаспадыня, радая гасцям.
У Пустаходавым тайніку — у яме ў пограбе, замаскаванай бочкамі, акрамя напіткаў захоўваліся кансервы, мёд — што магло доўга захоўвацца. «А гэта з НЗ грамадзянскай абароны», — успомніў Пыльчанка жартаўлівыя Іванавы словы.
Шуба першы нецярпліва, але, адзначыў Пыльчан ка, цвёрда, рука не дрыжэла, падняў чарку.
— Ну, Паўлавіч, за людзей, каб ім добра ікнулася, усім адразу, — выпіў, кракнуў, панюхаў скарынку духмянага хлеба — сам выпек у сялянскай печы. — Як гэта прыемна — выпіць з добрым чалавекам! Знаеш, як брыдка аднаму браць, гэтую заразу. А тут, — пагладзіў па грудзях, — мёдам разлілася па жылачках. Дык што там, Паўлавіч? Заткнулі яму зяпу, етаму змею атамнаму? Як ён называецца — што над ім будуецца?
— Саркафаг.
— Во! Саркафаг! А я ніяк не мог успомніць. А потым, паверыш, у кнізе вычытаў. Аказваецца, егіпцяне сваім царам такія будавалі. З павагай мы яго хочам пахаваць. Замуруем?
— Замураваць замуруем. Але лягчэй нам не скора стане. Зямля забруджаная. А з зямлі — усё ў травы, у збожжа, адтуль — жывёлам. А нашы жываты просяць хлеба i малака…
— Скажы ты, якая кругаверць! А што дактары кажуць: памагае етая вадзічка святая?
— Па-рознаму кажуць.
— Во-во! Што ні чалавек — то розум. I ў вучонага. I невучонага. Дзякую табе, Паўлавіч. Для мяне, праў да, свята ты зрабіў. То давай яшчэ па адной. За тваё здароўе.
…Калі Уладзімір Паўлавіч прызнаўся жонцы, дзе начаваў, чаму заначаваў, Вольга Андрэеўна i жахнулася i абурылася — ажно застагнала:
— О, божа! Калі гэты чалавек угамоніцца! Вар’ят! Самагубца!
VI
Жонка знайшла Уладзіміра Паўлавіча ў дальнім калгасе, у канторы. Ішоў ён да тэлефона ca страхам, разумеў, што толькі незвычайнае здарэнне магло нрымусіць гэтак шукаць яго. Пасля смерці Лізы ён жыў пад прэсам страху, які таіў, ад Вольгі — асабліва.
— Валодзя! Глеб у бальніцы, — ці то сувязь была паганая, ці то голас устрывожанай маці рваўся ад хвалявання.
— Дзе?
— Што — дзе?
— У бальніцы — дзе?
— У Кіеве ажно.
— Чаму ажно? Да Кіева ад станцыі гадзіна язды. Хто табе паведаміў?
— Глеб сам пазваніў.
Звярыныя
— Калі сам званіў, то чаму ты заікаешся?
— Валодзя! Паедзем.
— Калі?
— Зараз жа.
— На ноч гледзячы? — здзівіўся ён.
— Валодзя! Я прашу цябе… — i па тэлефоне голас яе быў такі трапяткі, што адмовіць ён не адважыўся. Добра ведаў сваю жонку. Страх за сына i яго адмова паехаць так раняць яе сэрца — што, не дай божа, не здарылася б за гэтую бяссонную ноч чаго нядобрага. А перажыве ноч — заўтра не давязём яе: самлее ў машыне на спякоце. Лепш ужо ўначы ехаць. Не будуць бачыць адно аднаго. I будуць маўчаць. За вадзіцеля, праўда, страшнавата: не заснуў бы. Не, не засне, бо не заснуць яны, пасажыры, Вольга — напэўна.
Некалі Уладзімір Паўлавіч незадаволены быў сваім шафёрам — Змітром Кнышам: маўчун, сумна з ім ездзіць. А за аварыйныя месяцы высока ацаніў яго. Безадказны чалавек. Цягучы. Смелы. У зону — дык у зону. У Кіеў — дык у Кіеў.
З калгаса пазваніў Сінякову. А то заўтра хопяцца старшыні — i тут жа, што кругі па вадзе, пойдуць легенды: уцёк.
Пятро шчыра ўстрывожыўся:
— А што, так блага Глебу?
Гэта кранула.
— Ды не, не думаю. Сам званіў. Але ты не знаеш маёй жонкі. Ёй будзе дрэнна, калі я адкладу паездку на заўтра.
— Я разумею Вольгу Андрэеўну, — спачувальна сказаў Сінякоў.
Ехалі праз Мазыр, Оўруч, Корасцень. Немалая пятля. Змітро выконваў наказ Уладзіміра Паўлавіча, які сказаў яму яшчэ да таго, як у машыну села Вольга:
— Не гані. Будзе адольваць сон — на ўзбочыну. Паспім.
Ды i Вольга Андрэеўна ні разу не падагнала ні мужа, ні шафёра, сцішана сядзела на заднім сядзенні, i дыхання яе не чуваць было.
Уладзімір Паўлавіч перажываў чарговы прыступ жалю да жонкі. I віны сваёй перад ёй. За ўсё. За тое, што ў маладосці не заўсёды ўважлівы быў да яе ў той час, калі яна жыла дзеля дзяцей, дзеля яго. Ды i цяпер… Як яна жыве цяпер? Ад на, што ўдава, пры жывым мужу. Ca страхам. За сыноў. За дзяцей увогуле. Аварыя адняла ў яе апошнюю радасць — дзяцей, чытачоў яе. Але… чытачы вернуцца. Хоць… навошта? Не, была канкрэтная, блізкая прычына для адчування сваёй віны перад ёй. Два тыдні ўжо ён мае ад яе тайну. I не можа сказаць. Шкадуе яе, баіцца за яе. Але ад гэтага пакутуе сам. Не, нічога страшнага не здарылася. Перажылі яны ўжо гэта, паўтара года жылі ў трывозе. Але калі адно да аднаго, то гэта ўжо замнога для матчынага сэрца.
Прыехала да ix Тамара. Нічога дзіўнага: пацягнула дзяўчыну на радзіму. Вольгу Андрэеўну ўзрадаваў яе прыезд, яна званіла мужу ў выканком:
«Прыходзь хутчэй вячэраць. У нас госця. Не, не Ірына. Не адгадаеш».
Прыйшоў — Тамара! Схуднелая. Уладзімір Паўлавіч ледзьве стаіў слёзы, кал i вітаўся. Моцна перажыла дзяўчына смерць сястры. Ды i эвакуацыю таксама. Папярэдзіў яе — каб не ўздумала сама прабірацца туды, i каб хоць чым усцешыць:
«Сяло тваё роднае я пакажу табе толькі з верталёта. Заўтра камісія будзе мець верталёт».