80000 кіламетраў пад вадой
Шрифт:
— А фрэгат? — спытаўся я.
— Фрэгат? — перапытаў Кансель, пераварочваючыся на спіну. — Мне здаецца, што гаспадару лепш было-б не разлічваць на яго дапамогу.
— Чаму?
— Таму, што ў тую хвіліну, як я кінуўся ў ваду, вахценны матрос крыкнуў «Вінт і стырно зламаныя».
— Зламаныя?
— Так, зламаныя зубам страшыдла. Здаецца, «Аўраам Лінкальн» абышоўся толькі гэтаю аварыяй. Але на наша гора ён страціў здольнасць кіравацца.
— Значыцца, мы загінулі?
— Магчыма, — спакойна адказаў Кансель. — Аднак у нашым распараджэнні ёсць яшчэ некалькі гадзін, а за некалькі гадзін можна многае зрабіць.
Непарушны спакой Канселя бадзёрыў мяне. Я паплыў больш энергічна. Але вопратка па-ранейшаму страшэнна сціскала ўсе рухі і перашкаджала трымацца на паверхні.
Кансель заўважыў гэта.
— Прашу ў гаспадара дазволу разрэзаць на ім адзенне, — сказаў ён.
І ён нажом распароў на мне вопратку зверху да нізу, і хуценька раздзеў мяне, у той час як я падтрымліваў нас абодвух на паверхні. У сваю чаргу я зрабіў тую-ж паслугу Канселю. Пасля гэтага мы зноў паплылі побач.
Але наша становішча не зрабілася лепшым. Наша знікненне магло быць не заўважана, ды нават каб яго і заўважылі, фрэгат усё роўна не мог, страціўшы руль і вінт, пайсці за намі супроць ветру. Значыцца мы маглі спадзявацца толькі на дапамогу яго шлюпак.
Прыйшоўшы да гэтага заключэння, мы рашылі трымацца на паверхні колькі будзе магчыма. Каб не растраціць адначасова сілы, мы рашылі трымацца так: у той час, як адзін з нас будзе, склаўшы рукі, нерухома ляжаць на спіне, другі будзе плысці наперад і падпіхаць ляжачага. Праз кожныя дзесяць хвілін мы павінны былі мяняцца. Такім чынам мы маглі ўтрымацца на паверхні вады на працягу некалькіх гадзін, магчыма нават, да ўсходу сонца.
Якая слабая надзея на выратаванне! Але здольнасць спадзявацца, якое-б ні было безнадзейнае становішча, так уласціва чалавеку! Да таго-ж мы былі ўдвух…
Сутычка фрэгата з нарвалам была каля адзінаццаці гадзін вечара. Значыць, да наступнага дня нам трэба было трымацца ў вадзе каля васьмі гадзін. Гэта было безумоўна магчыма, калі часта змяняцца. Мора, амаль спакойнае, не зморвала нас. Час ад часу я намагаўся разгледзець што-небудзь у цемры, дзе свяцілася фасфарычным бляскам патрывожаная нашымі рухамі вада. Я глядзеў на гэтыя іскрыстыя хвалі, што разбіваліся аб маю руку, прычым люстрана-гладкая паверхня іх пакрывалася на міг мутнымі плямамі. Здавалася, што мы плывем у ртутнай ванне.
Каля гадзіны ночы я адчуў смяртэльную стому. Сільныя сударгі зводзілі мае рукі і ногі. Канселю прышлося падтрымліваць мяне і аднаму клапаціцца аб нашым ратунку. Хутка бедны дзяцюк стаў часта і цяжка дыхаць — я зразумеў, што ён нядоўга зможа трымацца.
— Пакінь мяне! Пакінь мяне! — сказаў я яму.
— Пакінуць гаспадара? Ніколі! — адказаў ён. — Я цвёрда мяркую ўтапіцца раней за яго.
У гэтую хвіліну з прасвету цёмнай хмары, адганяемай ветрам на ўсход, выглянуў месяц. Паверхня акіяна заіскрылася пад яго праменнямі. Гэтае жыватворнае святло вярнула мне сілы. Я ўзняў галаву і абвёў вачыма гарызонт.
Я ўбачыў фрэгат — ён быў за пяць міль ад нас, на такой адлегласці ён здаваўся ледзь значнаю кропкай, і ніводнай шлюпкі.
Мне захацелася крыкнуць. Але што-б гэта дапамагло на такой адлегласці? Да гэтага-ж мае распухлыя губы не, маглі выдаць ніводнага гуку.
Кансель мог яшчэ крычаць, і я чуў, як ён паўтарае:
— Памажыце! Памажыце!
Спыніўшыся на секунду, мы прыслухаліся. Што гэта шум у вушах ад прыліву крыві да галавы, ці сапраўды даляцеў адказ?
— Ты чуў? — прашаптаў я.
— Але, але!
І Кансель зноў кінуў у прастор прызыўны кліч.
Цяпер — ніякага сумнення. Чалавечы голас адказаў на крык Канселя. Ці быў гэта голас якога-небудзь няшчаснага, загубленага ў бязмежным акіяне, яшчэ адной ахвяры штуршка, атрыманага караблём? А можа нас гукнулі з нябачнай у цемры шлюпкі?
Кансель зрабіў страшэннае напружанне, абапёрся на маё плячо, — мне прыйшлося для гэтага напружыць апошнія сілы — напалову высунуўся, але адразу-ж знясілены, упаў назад.
— Што ты ўбачыў?
— Я ўбачыў… — прашаптаў ён, — я ўбачыў… Але лепш, памаўчым, зберажом сілы…
Што-ж ён убачыў? Невядома чаму, але ў гэтую хвіліну мне ўпершыню прышла думка аб страшыдле…
Між тым Кансель прадаўжаў падпіхаць мяне наперад. Час ад часу ён узнімаў галаву і кагосьці клікаў. Яму зараз-жа адказаў голас, які ўсё больш набліжаўся да нас. Але я ўжо дрэнна чуў. Мае сілы вычарпаліся дарэшты, пальцы бязвольна растапырыліся; далонь больш не служыла пунктам апоры; сударгава расчынены рот напоўніла салёная вада; холад пранізаў мяне да касцей. Я ўзняў галаву ў апошні раз і пачаў тануць…
У гэтую секунду я наткнуўся на нейкае цвёрдае цела. Я ўчапіўся за яго. Потым я адчуў, што мяне выцягваюць з вады, што грудзі мае павольна дыхаюць — і я страціў прытомнасць.
Відаць, я хутка апамятаўся, дзякуючы энергічнаму расціранню.
Я крыху расплюшчыў вочы.
— Кансель! — прашаптаў я.
— Гаспадар клікаў мяне? — адразу-ж азваўся Кансель.
У гэты міг пры святле апошніх праменняў месяца, што хаваўся за гарызонт, я ўбачыў твар, але не Канселя, а другі добра знаёмы мне.
— Нэд! — ускрыкнуў я.
— Ён самы, уласнаю персонаю, спадар прафесар. Як бачыце, ганяўся за сваёю прэміяй! — адказаў канадзец.
— Вас выкінула ў мора пры штуршку?
— Так, спадар прафесар, толькі мне больш пашчасціла, як вам, — я амаль адразу выбраўся на плывучы астравок.
— Астравок?
— Так. Або — каб быць дакладным — на вашага гіганцкага нарвала.
— Кажыце ясней, Нэд!
— І тут толькі, — прадаўжаў канадзец, — я зразумеў, чаму мой гарпун не мог прабіць яго скуры, а толькі слізгануў па ёй.