Калыска чатырох чараўніц

Караткевіч Уладзімір Сямёнавіч

Янка. Мне што?

Ева. Пагаварыць трэба.

Янка. Я нікуды не ўцякаю. Толькі... дарэмна гэта. Хочаце, каб Стафан да вечара не дадыхаў.

Ева. Не выдумвай.

Магдзя. Каб твайму Стафану сто гадоў жыць і сто гадоў ногі валачыць. Няўклюда гэткі.

Ева. Дык помні.

Янка. А што, калі забуду, дык мяне рак убрыкне?

Магдзя. Качка цябе тады ўбрыкне, а камары затаўкуць.

Пайшлі.

Янка толькі круціць галавою.

Янка. Ну, дзе-еўкі. Ну, каб ім елася хутка, работалася доўга.

Лірнік. Каб ім на старасць кот яйка знёс, а ваўкі па іх голас вялі.

Янка. Аж у пот кінула.

Лірнік. А што ты думаеш? У нас такі-ія.

Падыходзіць Марыся.

Марыся. Адыдзем, Янка?

Янка ўстае і адыходзіць.

Сядзем? (Прыселі на выступ мура.) Што гэта ты, сугней такі, каб ты ўдзень зорак не бачыў. Хлопцы з дзеўкамі, мужыкі з бабамі ля карчмы. Музыка там, скокі.

Янка (на лірніка). Унь мая музыка.

Марыся. А дзяўчачыя спевы табе не музыка?

Янка. Кожнаму дню – свая музыка. I на сённяшні дзень розная яна ў мяне і ў цябе.

Марыся. Праўда?.. Да канца праўда?

Янка. Так. Нікога не хачу падманваць. I асабліва цябе. Як самую ўлюбёную сястру. Як і сонца і неба. Бо не ведаю, што я магу табе даць.

Марыся. Усё на свеце.

Янка. Я не ведаю, што я ў гэтым свеце, а ты мне кажаш, што я – усё. А раптам я паабяцаю табе залаты яблык, а выявіцца, што я зацвілы сухар. Не хачу рабіць такога людзям. А табе – стакрот. Чыстымі вачыма хачу глядзець табе ў вочы. Асабліва таму, што хацеў бы глядзець доўга.

Марыся. Янка... Янка... Бацькі пана баяцца... Казік толькі што сказаў, што ўтопіцца... Абяцаў – сватоў зашле... А мне гэта – атрута смяротная.

Янка. Найболыд сорамна – адмовіць у глытку вады. Мне – сорамна.

Марыся. Ты лічыш – я прасіць падышла. Ды не, тут няпраўда твая. Мяне прасіць не вучылі. Мяне рабіць вучылі. Браць па праву заробленае.

Увальваецца ў кола дзяўчат Казік Валахоўскі, крыху на падпітку. З другога боку Стафан Каляда.

Унь яны – яшчэ дзве дарогі. Не на табе свет клінам.

Янка. Я рады... за Стафана.

Марыся. А я – невядома за каго радая. Гэй, дзяўчаты, кола!

За гарою зайчыкі трубяць, Чаму мяне дзеўкі

любяць? Злажэцеся хлопцы па грошу, Купеце мне ленту харошу, Буду тую ленту насіці, Будуць мяне хлопцы любіці.

(Танец)

Агата.

Ой, да мяне ходзіць Малады Ясенька, Сам бялявы, вус чарнявы, Белае лічэнька.

Ева.

Дзяўчынанька панна, Маё маляванне, Падай жа мне белу ручку Цераз дыляванне!

Магдзя.

Ой, ручкі не дам я, Мая ручка бяла, Я такімі панічамі Платы падпірала.

Марыся.

Ой, ты думаў, дурню, Што я цябе люблю, Каля цябе стою, З цябе смешкі строю.

Казік. Гэй, людцы! Усё ёсць. Поле нямеранае, грошай – сам не ведаю. Чаляднікаў – роту маю... Чаляднік! Блажэй-фурман, да яснай халеры.

Блажэй (з’яўляецца і ляскае бізуном). Тут, Казю найяснейшы.

Казік. Бенкетоваць. Кумаёў-любаўёў заклікаць. (Да Марысі.) Ну, рончку бялу. Князёў-баяр сюды!

Блажэй. Роту-пяхоту, прапышную чэлядзь!

Натоўп вывальваецца са сцэны.

Лірнік (ціха). Я хаця і адным вокам, але святло крыху бачу. Што ты за камень у гэтае гадзючае кубло кінуў? Чаму дзяўчына так раз’юшылася?

Янка. Нешта кліча. Сілы ў сабе адчуваю вялікія. Не магу іх закапаць у зямлю, думаць аб зямлі, гаспадары, дзяўчатах.

Лірнік. Што, зусім не думаць?

Янка. Якраз не. Няма на свеце прыгажэйшых за нашых дзяўчат. Але, адчуваю. Здайся – і пойдзе тая самая арэнда, дзеці, гаспадарка, кавалак малой зямлі. А мне, адчуваю, і на вялікім чамусьці цесна. Жыву – нібы чакаю чагосьці. Нібы трэба кагосьці ратаваць. Не аднаго – многія тысячы. А як? Чым?.. Не ведаю. (Паўза.) І галоўнае, словы... Найлепшыя на свеце. Гучаць, гучаць у душы. А аб чым? Якім глаголам гучаць – не разумею.