Руны Перуновы

Барадулін Рыгор

ВАЧЫСТА... Абыйшла душа мясціны ўсе, Дзе пакутавала, дзе трывала, Дзе сабе шчымлівасць даравала, Кволы сум даверыўшы красе. За душой вачыста сорак дзён След у след ступаў вячысты кон...

ВЫДЫХ Дзень параіць небасхілу вырасці. Прыцемак адскібіць хмары скрыль. Вырвецца з грудзей самотнай шчырасці Выдых — Выбух роспачы: Васіль...

ДЗЯКАВАЦЬ... Бог, Мама, Васіль — Трыкірый, Трохзор'е, Тры

ксты Жагнаюцца й душою шчырай Нябёсам дзякуюць За воблачка мілаты...

НЕ ЗАЗЕЛЯНЕЮЦЬ... Не стомяцца маладыя вякі Трымаць нябыт У жыцця ў палоне. Ніколі не зазелянеюць цвікі, Якія ўпіліся ў Хрыстовы далоні...

ЗАСТАЛАСЯ... Нечысць на зямлю бяду наклікала. Перагарадзіла белы дзень гара. Засталася Беларусь без Быкава Беднай хатай Без гаспадара...

КАБ ЦЯПЛЕЙ БЫЛО... Цень Волі I ў пячоры на сцяне Хацеў акрэсліцца й дрыжэў азябла. Агонь няволі тлеў у зяпе д'ябла. . Гнеў ласкавеў яшчэ пры Перуне. Цень Волі Крылы птушак прымяраў, Каб асланіць бег часу несупынны. I горы гора прагіналі спіны. I хворы змрок паціху паміраў. Цень Волі Днеў і запрашаў святло Даверыць людству Позірк свой і подзіў. Дзень Волі Рос як пасынак стагоддзяў, Каб на зямлі Жыццю цяплей было...

ЯШЧЭ... Туды вярнуцца, Дзе снам нямулка, Дзе высакосна цёплым залевам, Дзе спіну не разгінае вулка, Дзе вуж дагэтуль Жыве пад хлевам. Пад неба Над мамінай хатай выйсці, У жаўталісці Згубіўшы крокі. Бо, як сказаў Караткевіч Калісьці: Зямля чакае I вечар яшчэ далёкі...

КОЦЯ-БРАЦЕ Вокам яшчэ не патухлым Зірнуў на мяне, Перш чымся яго патушыць, Міроне! Магу паскардзіцца Толькі сваёй віне, Што я зрабіўся самотнікам Сёння… Ты пайшоў, Каб спяваць Васілю курню Па-вушацку стрымана й прачула. Коця-браце, Адведай усю радню, Што ў вушацкай зямлі заснула. Там твой цёзка Мірон, Што на хутары пасвіў кароў, Бацькаў Вурдаль, Маміна Каця. А мяне ты пакінуў Без успомненых вечароў, Дзе сон з каптура Мякка скакаў на палаці… Зніякавеласць найшла, нібыта Запрошаная самой зімой… Дзякуй за тое, што быў ты, Апошні спагадца мой!

САМ Сам ворага свайго ствары, Зляпі яго з калянай гліны. Вазьмі яго сабе ў сябры І да апошняе хвіліны З ім шчыры будзь І не хітры. Мець ворага свайго лацвей. І на самоце, і ў застоллі Ён твой крумкач і салавей. Цябе ён не прадасць ніколі, Ты лагадней і суравей. Сябры, вядома, да пары. Наноў не выдумаеш порах. Усе бабры сабе дабры. Калі ты сам сабе не вораг – Дык ворага свайго ствары!

ПРАШЭННЕ Калі я адыду, пастаўце мне Валун сівы і крыж на валуне. Засведчыць крыж, Што адышоў з імшой Паганец кшчоны, Уніят душой. Крумкач, як чорны плач, На валуне Спачне і, значыць, Памяне мяне. І стрыж, як крыж здранцвелы, Прамільгне, Цень студзячы ў труне На самым дне. Калі я замаўчу, пастаўце мне Валун сівы і крыж на валуне…

ДОЛЯ Мамінае паданне Здарожаны Бог ішоў палыном, З сабою ўзяўшы зямную стому. Бачыць, А баба белым бліном Выцірае срачку малому. А ў тыя часіны ад самай зямлі На кожнай цыбатай сцябліне Багатыя каласы раслі І па чарназёме, й па гліне. І ў жменю сціснуў сцябліну Бог, І ўгору павёў рукою. І долу за коласам колас лёг, І неспакойна стала спакою. І голас прарэзаўся з нематы, І сілу ўзгадала бяссілле. З наўколля ўсяго сабакі й каты Завылі ды загаласілі. Абабегчы кожны ўзгорак і лог Рэху хапіла хвілінаў. І злітаваўся над жывацінамі Бог, І колас апошні пакінуў. Не зважыць той колас бясконцасць сама – Не стане зорных бязменаў. На сцябліне, дзе былі каласы, нездарма Засталося дванаццаць каленаў. Ці спіць цішыня, Ці прачнецца гром, – Не мусім забыцца ніколі, Што мы на гэтым свеце жывём На сабачай І на кацінай долі…

ЁСЦЬ! Ёсць душа і ў вераб’я. А душа, яна такая, Што ў яе журба ўцякае З маладога ручая. Маладога ад вады, Перакшчонай перунамі, Дзе нервуюць невады Вадзянік з зялёнай паннай. Глушыць гул млыны віроў, Змора змроку патакае. І журба з душы ўцякае Да зялёных вечароў.

НЕЛЬГА… Хрэснікі маланак утрапёных – Думаюць захмарна валуны. Згорбіліся спіны даўніны. Першасэнс заблытаўся ў імёнах. Зоры пазіраюць па-зямляцку, Як на доле зябкавата снам. Ані валунам, ні перунам Нельга ісціну застаць знянацку.

САКРЭТЫ НАСТРОЮ Заслаўе прыцішанае. Рыцарскія турніры. Адвячорак, як пратакол, сухі. Апантанец крывіцкае доблесці шчыры, Быў я не дзідамі ўражаны. Конскія кацяхі Сагрэлі настрой мой, У маленства вярнулі I ў шаленства, Дзе адпрыроднае ўсё было... Па-гаспадарску спакойныя У трэскаце й гуле Кацяхі Зялёнае выпраменьвалі святло.

ЖЫВУЦЬ! Пётру Кухарскаму Жывуць, пакуль і х помняць, I таму, Хто іх не выракся, дапамагаюць Паганскія багі I ўсю гурму Прыкмет і прымхаў За сабой цягаюць, Як немаўлят, Заплеччу ў хатулях Нясуць, Гарбацячы ўракліва цені. Зайздросліва глядзяць На іхны шлях Прыземленыя нашыя трымценні. Агонь, вада, I рунь, і гавяда Пад іх прыглядам Ад маленства свету. Слухмяніцца і радасць, і бяда Багам паганскім — Ключарам сакрэту.