Тры таварышы

Ремарк Эрих Мария

Готфрыд спраўляўся. Ён ведаў усе цэны і найбольш хадавыя рэцэпты кактэйляў. Ён трос міксер так, быццам нічога іншага ніколі не рабіў.

Праз паўгадзіны Фрэд ачуняў. Яго праспіртаваны страўнік хутка прыходзіў у норму.

— Шкада, Фрэд, — сказаў я. — Нам трэба было спачатку пад'есці.

— Я зноў у парадку, — адрапартаваў ён, — Бывае карысна.

— Ды так.

Я падышоў да тэлефона і патэлефанаваў Пат. Мне было ўсё роўна, што я думаў перад гэтым. Яна зняла слухаўку.

— Праз пятнаццаць хвілін я буду каля дзвярэй дома, — крыкнуў я і хуценька

павесіў слухаўку. Я баяўся, што яна, змораная, не захоча нічога слухаць. Я хацеў бачыць яе.

Яна падышла да дзвярэй. Калі адчыняла, я пацалаваў шкло насупроць яе галавы. Яна хацела нешта сказаць, але я не даў ёй. Я пацалаваў яе, і мы пайшлі па вуліцы, пакуль не злавілі таксі. Грымеў гром, і бліскала маланка.

— Хутка, зараз пойдзе дождж, — крыкнуў я.

Селі ў машыну. Першыя кроплі забарабанілі па даху легкавіка. Машына скакала на выбоінах. І гэта было цудоўна, бо пры кожным скачку я адчуваў Пат. Усё было цудоўна — дождж, горад, выпіўка, усё было велічна і захапляльна. У мяне быў бадзёры светлы настрой, які бывае, калі працверазееш пасля выпіўкі. Затарможанасць знікла, ноч была напоўнена энергіяй і бляскам, нічога дрэннага не магло ўжо здарыцца, усё было правільна.

Дождж пачаўся, калі мы выйшлі. Пакуль я плаціў, асфальт быў яшчэ ў цёмных плямах ад кропляў, як пантэра, але не паспелі мы дабегчы да дзвярэй, як ён стаў увесь чорны і срабрыста-бліскучы. Пачалася залева. Я не ўключаў святла. Маланкі асвятлялі пакой. Над горадам грымела навальніца. Грамы накочваліся адзін на адзін.

— Цяпер можна крычаць, — гучна сказаў я Пат, — не баючыся, што нас пачуюць.

Акно ўспыхнула. На секунду чорныя сілуэты дрэў на могілках абазначыліся на бела-блакітным небе і адразу ж з ляскатам зніклі ў змроку ночы, толькі на секунду ў разрыве змроку перад шыбай мільгнула гнуткая фігура Пат, якая засвяцілася фосфарам… Я абняў яе за плечы, яна прытулілася да мяне, я адчуў яе вусны, яе дыханне і больш ні пра што не думаў…

XII

Наша майстэрня ўсё яшчэ стаяла пустая, як ток перад жнівом. З гэтай прычыны мы вырашылі не перапрадаваць таксі, а пакуль што выкарыстоўваць яго па прызначэнні. Ездзіць будзем па чарзе я і Ленц. Кёстэр з Юпам спакойна справяцца ў майстэрні адны, пакуль няма заказаў.

Мы з Ленцам кінулі жэрабя, каму першаму ехаць. Выпала мне, я набраў кішэню дробязі і паволі паехаў па вуліцах, каб спачатку выбраць добрую стаянку. Упершыню было неяк нязвыкла. Любы дурань мог спыніць мяне і загадаць, куды ехаць. Гэта было не вельмі прыемнае пачуццё.

Я адшукаў месца, дзе можна спыніцца, — там стаяла толькі пяць машын. Стаянка была насупраць гатэля «Вальдэкер Хоф» у гандлёвай частцы горада. Можна было спадзявацца, што праца будзе. Я выключыў запальванне і выйшаў з машыны. Ад адной з першых машын да мяне падышоў высокі хлопец у скураным паліто.

— Зматвайся адсюль, — прашыпеў ён.

Я спакойна паглядзеў на яго і разважыў сабе, што, калі на тое пойдзе,

лепш за ўсё пакласці яго аперкотам знізу. Паліто не дасць яму хутка падняць рукі.

— Не дайшло? — пацікавіўся тып у скуранцы і выплюнуў цыгарэту мне пад ногі. — Матай хутчэй! Хапае без цябе! Больш не трэба!

Ён злаваўся на з'яўленне яшчэ аднаго канкурэнта, гэта было ясна. Але ж я меў права стаць тут.

— Я стаўлю потым, за знаёмства, з прычэпам, — сказаў я.

На гэтым справа павінна была ўладзіцца. З новенькага належала. Падышоў малады шафёр.

— Добра, калега. Адчапіся ад яго, Густаў…

Але Густаву я нечым не спадабаўся. Я ведаў чым. Ён адчуваў, што я навічок.

— Лічу да трох… — заявіў ён. Ён быў на галаву вышэйшы за мяне і на гэта разлічваў. Я зразумеў, што словам тут не дапаможаш. Трэба было ці пакінуць стаянку, ці ўдарыць. Выбару не было.

— Раз… — сказаў Густаў і расшпіліў паліто.

— Кіньце глупства, — сказаў я, робячы яшчэ адну спробу. — Лепш прапусцім па чарцы.

— Два… — гыркнуў Густаў.

Відаць было, што ён вырашыў аддубасіць мяне як след.

— І апошні раз… — Ён ссунуў шапку на патыліцу.

— Заткніся, ідыёт! — раптам рэзка крыкнуў я.

Густаў ад нечаканасці разявіў рот і зрабіў крок наперад. Якраз так, як я хацеў. Тады я і ўдарыў. Удар атрымаўся моцны, з усёй сілы. Так біць навучыў мяне Кёстэр. Я не вельмі ўмеў біцца — не лічыў патрэбным. Найчасцей усё вырашалася першым ударам. У мяне ён атрымаўся. Густаў асунуўся.

— Так яму і трэба, — сказаў малады шафёр. — Стары бандыт.

Мы зацягнулі яго на сядзенне ў машыну.

— Ачухаецца.

Я крыху ўстрывожыўся. Б'ючы, я незнарок выбіў вялікі палец. Калі Густаў прыйдзе да памяці, ён зробіць са мной, што захоча. Я расказаў пра гэта маладому шафёру і спытаў яго, ці не лепш мне даць драла.

— Глупства, — сказаў ён. — Справа зроблена. Пайшлі ў шынок — стаў, што абяцаў. Ты не прафесійны шафёр?

— Не.

— І я — не. Я — акцёр.

— Ну і як?

— Жывём… — сказаў ён. — Тэатра і тут хапае.

Нас сабралася пяцёра — два пажылыя і два маладыя. Праз нейкі час у рэстаране з'явіўся і Густаў. Ён тупа ўтаропіўся на наш стол, а потым падышоў. Я заціснуў у левай руцэ звязку ключоў, трымаючы яе ў кішэні, і намерыўся абараняцца да апошняга.

Але да бойкі не дайшло. Густаў нагой падсунуў крэсла і плюхнуўся на яго. Гаспадар паставіў перад ім чарку. Налілі. Густаў выліў гарэлку ў сябе. Налілі яшчэ раз. Густаў скоса зірнуў на мяне. Ён падняў чарку.

— Будзь здароў, — сказаў ён мне, але твар у яго быў кіслы.

— На здароўе, — адказаў я і выпіў.

Густаў дастаў пачак цыгарэт. Ён працягнуў яго, не гледзячы на мяне. Я ўзяў цыгарэту і даў яму прыпаліць. Потым я заказаў на ўсіх па падвойнай порцыі гарэлкі. Мы выпілі. Густаў зноў збоку глянуў на мяне.

— Дурніла, — сказаў ён, але ўжо нармальным тонам.

— Неданосак, — адказаў я гэтаксама.

Ён павярнуўся да мяне.

— Удар быў удалы…

— Выпадкова… — Я паказаў яму вывіхнуты палец.