Тры таварышы
Шрифт:
— Ты прыйшоў у самы час, — сказаў Готфрыд.
— А што здарылася? — спытаў я.
— Дай яму аддыхнуць з дарогі, — сказаў Кёстэр.
Я сеў.
— Як справы ў Пат? — спытаў Ота.
— Добра. Наколькі можа быць добра. Але скажыце мне, што тут здарылася.
Гаворка пайшла пра машыну, якую мы забралі пасля аварыі. Мы яе адрамантавалі і вярнулі тыдні два назад. І вось Кёстэр учора пайшоў па плату. Але гаспадар машыны за гэты час збанкрутаваў. Машына прадаецца з аўкцыёну, разам з усёй маёмасцю.
— Нічога
— І мы так думалі, — суха заявіў Ота. — Але машына не застрахавана.
— Д'ябал! Няўжо праўда, Ота?
Кёстэр кіўнуў.
— Толькі сёння даведаўся.
— А мы цацкаліся з гэтым братам, як сёстры міласэрнасці, і яшчэ пабіліся за гэтую ламачыну, — прабурчаў Ленц. — А чатыры тысячы марак вылецелі на вецер!
— Хто б мог прадбачыць! — сказаў я.
Ленц засмяяўся.
— Якая дурасць!
— Што ж будзем рабіць, Ота? — спытаў я.
— Я заявіў пратэст распарадчыку аўкцыёну. Але баюся, што карысці з гэтага будзе не шмат, — сказаў Готфрыд. — Фінансавае ўпраўленне і так злуецца на нас за падаткі.
— Магчыма, — згадзіўся Кёстэр.
Ленц падняўся.
— Раўнавага і добрая вытрымка ў цяжкіх сітуацыях упрыгожваюць салдата.
Ён падышоў да шафы і ўзяў бутэльку каньяку.
— Выпіўшы такога каньяку, мы можам праявіць нават гераізм, — сказаў я. — Калі не памыляюся, гэта апошняя бутэлька добрага каньяку.
— Гераізм, хлапец, — запярэчыў Ленц, — патрэбны толькі ў цяжкія часіны. А мы жывём у часы адчаю. Тут адзіна прыстойныя паводзіны — гумар. — Ён выпіў сваю чарку. — Добра. А цяпер я сядлаю нашага старога Расінанта, каб зарабіць якую дробязь.
Ён пайшоў праз змрочны двор і выехаў на таксі. Мы з Кёстэрам яшчэ крыху пасядзелі.
— Не шанцуе, Ота, — сказаў я. — Нам заклята нё шанцуе ў апошні час.
— Я прывык не задумвацца больш, чым трэба, — адказаў Кёстэр. — І гэтага хапае. Як там — у санаторыі?
— Каб не хвароба, то там — рай. Снег і сонца.
Ён падняў галаву.
— Снег і сонца. Гучыць крыху нязвыкла, праўда?
— Праўда. Вельмі нязвыкла. Там усё нязвыкла.
Ён зірнуў на мяне.
— Што робіш сёння ўвечары?
Я паціснуў плячыма.
— Трэба спачатку занесці чамадан дадому.
— Мне на гадзіну трэба адлучыцца. Ты потым прыйдзеш у бар?
— Абавязкова, — сказаў я. — Што мне яшчэ рабіць?
Я забраў на вакзале чамадан і занёс яго дамоў. Я адчыніў дзверы ціха: у мяне не было жадання размаўляць ні з кім.
Мне ўдалося прашмыгнуць, не трапіўшы ў лапы фраў Залеўскі. Хвілінку я пасядзеў у сваім пакоі. На стале ляжалі пісьмы і газеты. У канвертах былі толькі праспекты. Мне ніхто не пісаў. «Цяпер мне будуць пісаць», — падумаў я.
Неўзабаве я ўстаў, умыўся, пераапрануўся. Чамадан я не распакоўваў. Я вырашыў пакінуць сабе нейкі занятак пасля вяртання. Я не пайшоў у пакой Пат, хоць і ведаў,
Я накіраваўся ў кавярню «Інтэрнацыяналь» перакусіць. Афіцыянт Алоіс вітаў мяне на парозе.
— Зноў да нас?
— Да вас, — сказаў я. — Урэшце, заўжды вяртаешся на старое месца.
Роза і астатнія дзяўчаты сядзелі вакол вялікага стала. Сабраліся амаль усе. Гэта быў час паміж першым і другім выхадам.
— Бог мой, Роберт, — сказала Роза. — Рэдкі госць.
— Не пытайся ў мяне ні пра што, — сказаў я. — Галоўнае, што я вярнуўся.
— Не зразумела. Цяпер будзеш прыходзіць часцей?
— Магчыма.
— Не бяры блізка да сэрца, — сказала яна, зірнуўшы мне ў твар. — Усё праходзіць.
— Згодны, — сказаў я. — Гэта самая вялікая праўда на свеце.
— Вядома, — адказала Роза. — Лілі таксама ёсць што расказаць пра гэта.
— Лілі? — Толькі цяпер я заўважыў яе каля Розы. — Што ты тут робіш? Ты ж выйшла замуж і павінна сядзець дома ў сваёй краме водаправоднай арматуры.
Лілі не адказала.
— Крама, — сказала Роза кпліва. — Пакуль былі грошы, усё ішло гладка… Лілі — Лілічка… ніхто пра мінулае не ўспамінаў. Роўна паўгода працягваўся рай. Як толькі яна аддала апошні пфеніг, дык шаноўны пан, які стаў панам праз яе грошы, адразу адмовіўся ад жонкі… былой прастытуткі… — Яна цяжка дыхала. — Канечне, раптам заявіў, што нічога не ведаў. Быў бязмерна здзіўлены: няўжо ў яе такое мінулае? Так здзівіўся, што падаў на развод. Але ж грошыкі не вернеш.
— Колькі? — спытаў я.
— Чатыры тысячы марак, не дробязь! Як ты думаеш, колькі мярзотнікаў трэба прыняць для гэтага ў пасцелі?
— Чатыры тысячы марак, — сказаў я. — Зноў чатыры тысячы. Сёння сума як начараваная.
Роза зірнула на мяне, не разумеючы.
— Сыграй лепш што-небудзь, — сказала яна. — Змяні настрой!
— Добра… раз мы зноў сабраліся разам…
Я сеў да піяніна і сыграў некалькі модных мелодый. Я іграў і думаў, што ў Пат хопіць грошай на санаторый толькі да канца студзеня і што мне варта было б зарабляць больш. Я механічна барабаніў па клавішах і бачыў, як захоплена слухала Роза, седзячы на канапцы, а побач быў бледны, закамянелы ад жудаснага адчаю твар Лілі, больш халодны і безжыццёвы, чым у нябожчыка.
З задумення мяне вывеў крык. Роза падхапілася, ачнуўшыся ад забыцця. Яна стаяла за сталом, вырачыўшы вочы, са збітым набакір капелюшом. Яна не заўважала, што кава паволі цячэ з перакуленага кубачка па стале ў яе адкрытую сумачку.
— Артур! — з цяжкасцю прамовіла яна. — Няўжо — ты?
Я перастаў іграць. У кавярню ўвайшоў хударлявы развязны чалавек у капелюшы, збітым на патыліцу.
У яго быў жоўты, нездаровы колер твару, вялікі нос і маленькая, падобная да яйца, галава.