Чалавек на лаўцы (на белорусском языке)

Сименон Жорж

– Ну, дзякую. Я яшчэ зайду да вас.

– У вас ёсць якая-небудзь здагадка наконт забойцы?

– Нiякай, - прызнаўся камiсар.

– Кашалёк у яго ўкралi?

– Не. I гадзiннiк не ўзялi.

– Ну, тады яго, мабыць, пераблыталi з кiмсьцi iншым.

Каб трапiць на вулiцу Клiн'янкур, Мэгрэ трэба было прайсцi праз увесь горад. Ён зайшоў у бар i патэлефанаваў у камiсарыят.

– Жанв'е слухае.

– Нiчога новага?

– Хлопцы ўсе разышлiся згодна з вашымi загадамi.

Уранку Мэгрэ загадаў сваiм пяцi iнспектарам

размеркаваць мiж сабою кварталы Парыжа i абысцi ўсе крамы, каб высветлiць, дзе забойца або ягоны памагаты мог купiць нож. Сантонi атрымаў заданне сабраць iнфармацыю аб Монiцы Турэ.

Калi б у панi Турэ быў тэлефон, Мэгрэ неадкладна пазванiў бы ёй, каб даведацца, цi браў нябожчык з сабою апошнiя тры гады абед, загорнуты ў цырату.

– Жанв'е, прышлi па мяне машыну. Я на вулiцы Бондзi. Буду чакаць насупраць кiнатэатра "Адраджэнне".

Потым камiсар даручыў Жанв'е распытаць у крамах на бульвары Сэн-Мартэн, цi ведаюць там Луi Турэ. Праўда, такое заданне ўжо атрымаў iнспектар Нэвэ, але ў такiх справах, дзе прыходзiцца спадзявацца на шчаслiвы выпадак, лiшняя праверка нiколi не зашкодзiць.

– I дай фота ў газеты. Няхай яны i далей паведамляюць аб справе Турэ як аб сама банальным забойстве.

– Зразумеў. Высылаю машыну.

Было холадна, i, згадаўшы, як кансьержка з нагоды вiзiту Турэ бегала ў краму па кальвадос, Мэгрэ выпiў кiлiшак. Потым, засунуўшы рукi ў кiшэнi, перайшоў цераз бульвар i зазiрнуў у тупiк, дзе забiлi Турэ.

Мабыць, нiхто не звярнуў асаблiвай увагi на газетныя паведамленнi аб забойстве: Мэгрэ вельмi доўга стаяў ля вiтрын ювелiрнай крамы, але нiводны чалавек так i не зазiрнуў у тупiчок пацiкавiцца.

У краме працавалi пяць цi шэсць прадаўцоў. Надта дарагiх вырабаў не было. На большасцi тавараў вiселi этыкеткi "Рэкламная цана". Было багата брыльянтаў, пераважна фальшывых, сустракалiся, напэўна, i сапраўдныя. Заручальныя пярсцёнкi, будзiльнiкi, насценныя гадзiннiкi, не вельмi густоўныя.

Звярнуўшы на камiсара ўвагу, да дзвярэй з ветлiвай усмешкаю падышоў прадавец, збiраючыся запрасiць нерашучага, як ён, напэўна, падумаў, пакупнiка ў краму, але Мэгрэ рушыў далей.

Праз некалькi хвiлiн ён ужо ехаў у службовай машыне на вулiцу Клiн'янкур.

Раён быў цiхi, небагаты. Крама панны Леон, пад шыльдаю "Усё для сама маленькiх", ледзь вiднелася, зацiснутая памiж мясной крамаю i шынком для шафёраў.

Увайшоўшы ў краму, Мэгрэ адразу ж сумеўся: нi тая старая жанчына, што сядзела ў фатэлi з кошкаю на каленях у суседнiм з крамным пакоi, нi гэтая, маладзейшая, што цiха выслiзнула насустрач яму, нiяк не адпавядалi ягонаму ўяўленню аб Капланавай сакратарцы, уяўленню, якое ён паспеў скласцi, пагутарыўшы з кансьержкаю. Вядома, камiсар разумеў, калi кiраваўся сюды, што сустрэне старую панну, аднак не настолькi ж ужо "кiдкую" - сакратаркаю ўсё ж такi жанчына колiсь была.

Але, канечне, гадаць не прыходзiлася: панна Леон - гэтая, маладзейшая.

Яна дужа нагадвала мнiшку. Вельмi ўжо строгая, як на любы погляд, чорная сукенка, твар i рукi здавалiся зусiм бясколернымi, абяскроўленымi. Праўда, на тонкiх вуснах вiднелася нешта накшталт слабенькай усмешкi, якая хоць трохi ажыўляла невыразны твар.

Рысы ўсе былi вельмi незаўважныя, так бы мовiць, нават нейкiя сцёртыя, але за выняткам адной - тоўстага носа, якi так i кiдаўся ў вочы.

Як смешна, падумаў Мэгрэ, што яе завуць Леон*.

* Leonne - iльвiца (фр.).

Вялiкi мясiсты нос рабiў жанчыну i праўда падобнай да iльвiцы ў заапарку у час сну. Але ж якая только гэта iльвiца...

З суседняга пакоя iшло цяпло ад грубкi. Адчувалася адразу, што палiлi тут не шкадуючы. На прылаўку i на палiцах раскладзены пушыстыя распашонкi, пiнеткi з ружовымi цi блакiтнымi банцiкамi, каптурыкi, сукеначкi...

– Што пану трэба?

– Камiсар Мэгрэ, крымiнальны вышук.

Жанчына сумелася.

– Учора забiлi аднаго з вашых былых саслужыўцаў, Луi Турэ...

З усiх жанчын, з якiмi камiсар паспеў сустрэцца па справе Турэ, гэтую раптоўнае паведамленне ўразiла найбольш: яна знерухомела, вусны збялелi.

– Даруйце, што я так знянацку...

Панна Леон моўчкi пакруцiла галавою, паказваючы, што камiсару няма чаго прасiць прабачэння.

У суседнiм пакоi рыпнуў фатэль.

– Каб знайсцi злачынцу, нам трэба сабраць як мага больш звестак аб забiтым...

Панна Леон зноў моўчкi кiўнула.

– Я думаю, вы добра ведалi нябожчыка.

Яе твар нiбыта прасвятлеў.

– Як гэта здарылася?
– спыталася яна нарэшце, з цяжкасцю выгаварыўшы словы. Зазiрнуўшы ў суседнi пакой, запыталася: - Не хочаце сесцi?

– А мы не патрывожым вашу мацi?

– Яна зусiм глухая. Ёй будзе нават прыемна паглядзець на iншага чалавека.

Мэгрэ не стаў казаць, што яму не надта хочацца ў перагрэты пакой, i прыняў прапанову.

Цяжка было вызначыць узрост панны Леон. Напэўна, ёй было больш як пяцьдзесят. Мацi выглядала гадоў на восемдзесят. Свой тоўсты нос дачка, напэўна, займела ад бацькi: на сцяне вiсела фатаграфiя мужчыны з такой самай "бульбiнай". Жанчына, бадай, усведамляла сваю непрыгожасць з самага дзяцiнства.

– Я толькi што быў у кансьержкi на вулiцы Бондзi.

– Яна, канечне, не магла паверыць?..

– Не магла. Вiдаць, што яна яго любiла.

– Яго ўсе любiлi.
– Панна Леон пачырванела.
– Якi ён быў добры!
– таропка дадала яна.

– Вы яго часта бачылi?

– Ён прыходзiў да мяне... Нячаста, вядома. Я жыву далёка ад цэнтра, а ён чалавек заняты.

– Вы ведаеце, чым ён займаўся апошнiм часам?

– Я ў яго пра гэта нiколi не пыталася. Па-мойму, ён жыў нябедна. Думаю, пан Луi меў уласную справу - ён мог заявiцца да мяне ў любы час дня.