Чалавек на лаўцы (на белорусском языке)
Шрифт:
– А ён не расказваў пра людзей, з якiмi кантактваў?
– Мы пераважна ўспамiналi нашае жыццё ў Капланаў, пана Макса... А жонку яго вы бачылi?
– неяк нерашуча запыталася яна.
– Учора ўвечары.
– I што яна вам сказала?
– Яна не разумее, чаму ў яго ў момант смерцi былi нагах жоўтыя чаравiкi. Яна лiчыць, што iх надзеў забойца.
Але панна Леон, як i кансьержка, таксама бачыла яго ў жоўтых чаравiках.
– Ён iх часта надзяваў.
– Ужо тады, калi яшчэ працаваў у Каплана?
– Не, толькi
– А колькi прыблiзна, не скажаце?
– Прыблiзна год.
– Вас здзiвiла, што ён быў у жоўтых чаравiках?
– Здзiвiла. Гэта было не ў яго стылi.
– Што вы тады падумалi?
– Што ён змянiўся.
– Ён i праўда змянiўся?
– Ва ўсякiм разе, ён быў ужо не такi, як раней. Жартаваў iнакш. Нават рагатаў.
– А раней ён смяяўся?
– Цiшэй. У ягоным жыццi з'явiлася штосьцi новае.
– Жанчына?
Мэгрэ разумеў, што пытанне жорсткае, аднак яго трэба было задаць.
– Магчыма.
– Ён дзялiўся з вамi сваёй тайнай?
– Не.
– А за вамi ён нiколi...
– Нiколi!
– пачырванеўшы, таропка перапынiла яна.
– Клянуся! Я ўпэўнена, што яму гэта нават у галаву не прыйшло б.
Кошка, якая сядзела на каленях у старой, пераскочыла на каленi да Мэгрэ.
– Няхай сядзiць, - сказаў ён панне Леон, калi тая хацела сагнаць кошку.
Старая расчаравана пазiрала на яго. Камiсару захацелася запалiць люльку, але дзе тут запалiш!
– Закрыццё фiрмы Капланаў для вас усiх было цяжкiм ударам?
– Вельмi цяжкiм.
– А для пана Турэ асаблiва?
– Пан Луi быў больш за ўсiх прывязаны да гэтага дома. Там яму ўсё было роднае. Ён жа, зразумейце, пачаў працаваць там кур'ерам з чатырнаццацi гадоў!
– Адкуль ён прыехаў?
– З Бэльвiля. Ён расказваў мне: калi памёр яго бацька, мацi пераехала ў Парыж. Гэта яна прывяла яго да старога Каплана.
– Мацi памерла?
– Даўно ўжо.
Мэгрэ чамусьцi здавалася, што жанчына нешта ўтойвала. Яна глядзела яму ў самыя вочы, аднак камiсар адчуваў у iх нейкi няўлоўны рух.
– Я чуў, што яму было цяжка знайсцi новае месца.
– Хто гэта вам сказаў?
– Мне так здалося са слоў кансьержкi.
– Самi разумееце, як гэта цяжка - знайсцi працу, калi табе ўжо за сорак i няма спецыяльнасцi. Мне самой...
– Прыйшлося шукаць працу?
– Толькi некалькi тыдняў.
– А пан Луi як?
– Ён шукаў нашмат больш.
– Вы гэта дакладна ведаеце?
– Дакладна.
– Ён заходзiў да вас тады?
– Заходзiў.
– Вы яму чым-небудзь дапамаглi?
Цяпер камiсар ужо не сумняваўся, што панна Леон сабрала на чорны дзень сякiя-такiя грошы.
– Чаму вы ў мяне пытаецеся пра гэта?
– Таму, што пакуль я не буду ведаць, якi гэта быў чалавек у апошнiя гады, у мяне няма анiякага шанцу натрапiць на след забойцы.
– Я раскажу
– Але прашу вас, каб усё засталося памiж намi. Галоўнае, каб пра гэта не даведалася жонка.
– Вы яе ведаеце?
– Ён расказваў мне пра яе. Яе швагры ўсе добра ўладкаваныя, у кожнага свой дом.
– У яго таксама.
– Гэта яна прымусiла яго купiць дом i пасялiцца ў Жувiзi, побач з яе сёстрамi.
Голас у панны Леон задрыжаў.
– Ён баяўся сваёй жонкi?
– Проста ён нiкому не мог зрабiць балюча. Калi за некалькi тыдняў да Новага года мы засталiся без працы, ён не захацеў псаваць сваiм родным настрой пад канец года.
– I нiчога iм не сказаў, каб яны па-ранейшаму думалi, што ён у Каплана?
– Ён спадзяваўся знайсцi працу праз некалькi дзён, потым - праз некалькi тыдняў. Але ж гэты дом... Ён купiў яго ў крэдыт i павiнен быў плацiць за яго штогод. Самi разумееце, у якое становiшча трапiў бы ён, калi б не заплацiў тады.
– У каго ён пазычыў?
– У мяне i пана Сэмброна. Гэта наш бухгалтар. Ён ужо не працуе. Жыве адзiн, на набярэжнай Межысэры.
– Як у яго з грашыма?
– Ён ледзьве зводзiць канцы з канцамi.
– Чаму пан Луi не звярнуўся да пана Каплана?
– Той нiчога не даў бы. Такi ўжо ў яго характар. Дарэчы, у дзень закрыцця фiрмы ён выдаў кожнаму канверт з трохмесячнай зарплатай, дык пан Луi пабаяўся з-за жонкi пакiнуць гэтыя грошы пры сабе.
– Яна правярала яго кашалёк?
– Напэўна. Я захоўвала яго грошы ў сябе. Тры месяцы забiраў iх у мяне па частцы, усё роўна як зарплату. Калi гэтыя грошы кончылiся, тады i пазычыў у мяне. Але ён мне ўсё аддаў.
– Калi?
– Месяцаў праз восем-дзевяць.
– Вы доўга яго не бачылi пасля таго, як ён узяў у вас грошы?
– З лютага па жнiвень.
– Вы тады не хвалявалiся?
– Я ведала, што ён прыйдзе. Нават калi i не зможа iх аддаць...
– Ён сказаў вам, што знайшоў новую працу?
– Сказаў.
– Ён быў ужо ў жоўтых чаравiках?
– Угу. Потым ён зрэдку заходзiў да мяне. I кожны раз прыносiў якi-небудзь падарунак, цукеркi маме.
Толькi цяпер Мэгрэ здагадаўся, чаму старая ўвесь час глядзела на яго з расчараваннем. Госцi, напэўна, прыносiлi ёй салодкае, а ён прыйшоў з пустымi рукамi. Наступным разам трэба будзе прыйсцi з цукеркамi, падумаў ён.
– Ён не гаварыў пра сваiх новых знаёмых?
– Якiх новых знаёмых?
– Па працы.
– Не.
– А не казаў, у якiм квартале працуе?
– З усiх вулiц ён згадваў толькi адну - Бондзi. Ён туды часта заходзiў. Паглядзець, цi не разбурылi яшчэ наш дом. Дом стаяў, як i раней, i пан Луi ўсё шкадаваў: мы маглi б яшчэ й дагэтуль працаваць там.
Пазванiлi. У краму ўвайшла жанчына. Панна Леон, выцягнуўшы шыю, паглядзела на яе.
– Не хачу вас болей затрымлiваць, - узняўся Мэгрэ.