Чалавек на лаўцы (на белорусском языке)
Шрифт:
Заставалася толькi ўздыхнуць.
Пахаванне Турэ было назначана на заўтра. Уранку цела нябожчыка забралi ў Жувiзi.
Мэгрэ патэлефанаваў жонцы i сказаў, што вернецца позна.
Па дарозе ў Жувiзi дзьмуў моцны вецер. Хмары нiзка навiслi над зямлёю, збiралася навальнiца. Шафёр з цяжкасцю знайшоў вулiцу Таполяў. Ва ўсiх вокнах дома Турэ гарэла святло.
Але званок не званiў. Яго, вiдаць, выключылi ў знак жалобы. Нехта ўбачыў, як да дома пад'ехала машына, i дзверы адчынiла жанчына, яшчэ не знаёмая камiсару, гадоў на пяць старэйшая за панi Турэ i вельмi падобная
– Камiсар Мэгрэ.
Жанчына паклiкала сястру з кухнi:
– Эмiлiя!
– Чую. Запрасi яго ў дом.
Мэгрэ прынялi на кухнi, бо ў сталовай стаяла труна. У вузкiм калiдоры пахла кветкамi i свечкамi.
– Выбачайце, што я вас турбую...
– Пазнаёмцеся: пан Маньен, мой швагер. Кантралёр на чыгунцы.
– Вельмi прыемна.
– Вы ўжо знаёмыя з маёй сястрой Жаннай, а гэта Сэлiна...
Адна Монiка не ўстала, каб павiтацца з Мэгрэ. Яна пiльна ўзiралася ў яго i, напэўна, думала, што камiсар прыехаў дапытваць яе наконт Жарыса, i была скаваная страхам.
– Прысядзьце, калi ласка.
Мэгрэ пакруцiў галавою.
– Хочаце глянуць на яго?
Удаве было прыемна паказаць камiсару, што яна не паскупiлася на аддзелку труны.
– Нiбыта спiць...
Мэгрэ зрабiў усё належнае.
– Ён i зразумець не паспеў, што здарылася, - уздыхнула жанчына.
– А як ён любiў жыццё!
Яны цiха выйшлi, i панi Турэ зачынiла дзверы.
– Вы будзеце на пахаваннi, пан камiсар?
– Буду. Таму i прыйшоў.
Монiка па-ранейшаму сядзела нерухомая. Пачуўшы, што сказаў камiсар, яна адразу ж уздыхнула.
– Напэўна, вы i вашы сёстры знаёмыя з усiмi, хто будзе на пахаваннi, а я не ведаю нiкога...
– Разумею!
– усклiкнуў Маньен, нiбыта гэтая думка прыйшла i яму самому ў галаву адначасна.
Сваiм пыхлiвым выглядам ён паказваў, што ведае ўсё наперад.
– Я проста папрасiў бы вас паказаць мне на пахаваннi незнаёмых людзей, калi такiя будуць.
– Вы думаеце, прыйдзе забойца?
– Неабавязкова. Але мой абавязак - нiчога не ўпускаць.
– Вы маеце на ўвазе якую-небудзь жанчыну?
– спыталася панi Турэ.
I яе твар, i твары сясцёр адразу ж сталi аднолькава злыя.
– Я нiчога не маю на ўвазе. Я шукаю забойцу. Калi заўтра на пахаваннi вы зробiце мне знак, я зразумею.
– Калi заўважым любога незнаёмага?
Мэгрэ кiўнуў, папрасiў прабачэння за клопаты i выйшаў. Маньен правёў яго да дзвярэй.
– Натрапiлi на след?
– спытаўся ён тонам, якiм гавораць з доктарам пасля агляду хворага.
– Не.
– I не маеце нiякiх падазрэнняў?
– Нiякiх. Да пабачэння.
У машыне Мэгрэ ўспомнiў, як дваццацiгадовым юнаком ён трапiў упершыню ў сталiцу. Тады яго найбольш уразiў няспынны рух натоўпу, калаўрот сотняў тысяч людзей. Ён з мiжвольнай трывогаю назiраў за тымi, хто, страцiўшы раўнавагу, кiдаўся ў паток i плыў па цячэннi. Але асаблiвае спачуванне выклiкалi ў яго сцiпла i чыста апранутыя людзi. Якiх толькi намаганняў яны не прыклалi, каб застацца на паверхнi i стварыць iлюзiю, што яны жывуць i што гэтае жыццё вартае таго, каб яго пражыць!
Вось i Луi Турэ дваццаць пяць гадоў сядаў кожнае ранiцы ў адзiн i той самы цягнiк, бачыў адны i тыя ж твары, i пад пахаю ў яго быў адзiн i той самы загорнуты ў цырату сняданак; увечары нябога вяртаўся ў сваё жытло, якое Мэгрэ называў у думках "домам трох сясцёр". Хоць сёстры i жылi на суседнiх вулiцах, яны закрывалi нябожчыку далягляд, як вялiзны мур.
– У камiсарыят, шэф?
– пытаўся шафёр.
– Не. Дамоў.
Гэтым вечарам ён пайшоў з жонкаю ў кiнатэатр на бульвары Бон-Нувэль, той самы, куды хадзiў i Луi Турэ. Яны двойчы прайшлi мiма таго самага тупiка.
– У цябе кепскi настрой?
– спыталася жонка.
– Не.
– Ты за ўвесь вечар i слова не сказаў.
– Ты што?.. А я i не заўважыў.
Уранку на горад абрынулася залева. Лiло як з вядра. Вецер вырываў з рук мiнакоў парасоны.
– Такое надвор'е часта бывае на пахаванне, - заўважыла панi Мэгрэ. Багата сёння клопату?
– Яшчэ не ведаю.
– Надзень галёшы.
Мэгрэ так i зрабiў, але ўсё роўна паспеў добра прамокнуць, перш чым удалося сесцi ў таксоўку. Халодныя кроплi сцякалi з капелюша за каўнер.
– На набярэжную Арфэўр.
Пахаванне адбудзецца ў дзесяць. Мэгрэ з нецярпеннем чакаў, калi прыйдзе Нэвэ. Ён вырашыў узяць яго з сабою: а раптам каго-небудзь пазнае на пахаваннi?..
– Ёсць што новае?
– спытаўся камiсар у Сантонi.
– Не?.. Складзi спiс Жарысавых сяброў, знаёмых, увогуле, усiх, з кiм ён сустракаўся апошнiя гады.
– Я ўжо пачаў.
– Працягвай.
З'явiўся Нэвэ.
– Надвор'е пахавальнае, - буркнуў iнспектар.
У дзесяць яны былi ўжо перад домам Турэ. У знак жалобы з абодвух бакоў дзвярэй былi нацягнуты чорныя палотнiшчы з серабрыстымi махрамi. Ля ганка, на незаасфальтаваных ходнiках стаялi людзi пад парасонамi. Усяго iх было чалавек пяцьдзесят. Многiя заходзiлi ў дом. Вiднелiся людзi i ў суседнiх дварах.
Спачатку прыбыў катафалк. Потым таропка прайшлi святар i хлопчык, якi нёс крыж.
Нiшто не спыняла парываў ветру, мокрая адзежа прыставала да цела. Труна адразу ж намокла.
– Нiкога не пазнаеш?
– запытаўся Мэгрэ ў Нэвэ, калi працэсiя рушыла.
Нэвэ пакруцiў галавою.
Жанчына, якой Турэ падараваў парсцёнак, напэўна, не прыйшла. Праўда, на адной кабеце быў лiсiны каўнер, але камiсар заўважыў яе яшчэ раней, калi яна выходзiла з дома насупраць i замыкала дзверы на ключ. I з прысутных мужчын нiкога нельга было ўявiць заўсёднiкам лавак на бульварах.
I ўсё ж Мэгрэ застаўся на пахаваннi да канца. Камiсар двойчы сустрэў позiрк Монiкi. I кожны раз адчуваў, як сцiскаецца яна ад страху.
На могiлках было па калена гразi: магiлу выкапалi на новым участку, куды яшчэ не праклалi дарожкi.
Калi панi Турэ сустракалася позiркам з камiсарам, яна кожны раз уважлiва аглядвала прысутных, паказваючы, што памятае аб ягонай просьбе. Калi ён падышоў да сям'i, якая выстраiлася ў рад ля магiлы, каб выказаць спачуванне, удава шапнула:
– Я нiкога не заўважыла...