Чарадзейныя яблыкі
Шрифт:
Гэты напамінак быццам бы аглушыў панну Марыю. Тая прыціхла. У яе зноў прачнулася непрыемнае прадчуванне. Шчокі яе па-ранейшаму палыхалі румянцам, аднак весялосць яе як рукой зняло.
Здагадаўшыся, што менавіта засмуціла панну Марыю, Агнешка паспешліва папрасіла прабачэння:
— Ваша міласць, панначка, я не хацела. Не звяртайце ўвагі на мае бяздумныя словы.
Працягваючы аб нечым разважаць, панна Марыя адказала:
— Не-не, нічога. Ідзі.
Усплеск яе радасці лёгка перайшоў у смутак. Яна думала пра будучае. Хто ведае, што можа здарыцца з ёй у гэтыя два-тры месяцы, пакуль князь Станіслаў будзе ў ад'ездзе. Без
У сталовай зале княгіня завязала з ёю размову.
— Спадзяюся, ты ўжо супакоілася? — яна запытальна зазірнула ў вочы панны Марыі.
Не жадаючы гаварыць на непрыемную ёй тэму, панначка змушана ўсміхнулася і адказала:
— Так.
Княгіня працягвала:
— Не варта прымаць блізка да сэрца тое, што адбылося. На тое мы і слабы пол, каб цярпець. — І дадала: — Калі ты выйдзеш замуж, то на ўсё ты будзеш глядзець зусім інакш.
Панна Марыя здзіўлена паглядзела на яе: вельмі незвычайным паказаўся спакой княгіні і тое, як яна вымавіла апошнія словы. Панна Марыя адчула, што яе праціўніца штосьці задумала.
— Не разумею, — шчыра прызналася панначка. — Пра што вы хочаце сказаць?
— Я хачу сказаць, — ахвотна адгукнулася княгіня, — што кола свайго лёсу круцім не мы самі — а сілы, якія стаяць вышэй нас. А таму да зменлівасці лёсу варта адносіцца спакойна і нават у некаторай ступені раўнадушна. Ім мы павінны падпарадкоўвацца. Разумею, ты яшчэ такая маладая. Табе цяжка змірыцца. Аднак часам на дарозе жыцця здараюцца павароты, калі рашэнне неабходна прымаць вельмі хутка…
— З чым гэта мне «цяжка змірыцца»? — насцярожылася панна Марыя. Ёй не спадабалася напышлівая размова княгіні.— Прабачце, ваша міласць, я бачу, што вы хочаце штосьці паведаміць мне. Скажыце тады мне прама пра гэта.
— О Божа, — зрабіўшы выгляд, што незадаволена нездагадлівасцю суразмоўніцы, прамовіла княгіня. — Проста я хачу цябе супакоіць! Усяліць у цябе смеласць і ўпэўненасць! — Адчувалася, што яна паддражнівае панначку, што яшчэ адна-дзве хвіліны — і яна сапраўды паведаміць ёй аб нечым незвычайным. — І папярэдзіць!.. Я вучу цябе! Маю я права цябе павучаць?
Панна Марыя не адказала. Трывога прачнулася ў яе душы…
Пасля снедання панначка доўга чакала Гнезскага. Той яўна затрымліваўся. Гэта акалічнасць здзіўляла і хвалявала яе. Калі, нарэшце, ёй надакучыла чакаць, і яна вырашыла адправіць да яго Агнешку, у яе пакоі раптам з'явілася незнаёмая ёй служанка.
— Пан Гнезскі прасіў вас прыбыць у касцёл, — паведаміла яна.
Панна Марыя здзівілася.
— А што, няўжо пан не будзе суправаджаць мяне? — запытала яна ў служанкі.
— Не, — адказала тая. — Ён ужо там. І яшчэ ён прасіў, каб вы прыйшлі туды ў сваёй белай сукенцы. Ён сказаў, вы ведаеце ў якой.
— Добра, ідзі,— адказала панначка.
Яе здзівіла не столькі просьба Гнезскага — хоць яна сама па сабе была дзіўнай, — колькі тое, што гэту просьбу прынесла пабочная асоба. Якія адносіны мела гэта пабочная асоба да Гнезскага?.. Панначку праследавалі сумненні, і яна паслала Агнешку ў майстэрню. Тая хутка вярнулася і паведаміла, што майстэрня і кабінет правізара зачынены, няма ні гаспадара, ні яго слугі. Толькі пасля гэтага панна Марыя пачала
Праз паўгадзіны яна, у сваёй белай сукенцы, у суправаджэнні служанкі, ішла па насыпной дарозе і любавалася возерам і цудоўнымі краявідамі горада…
XXVI
Нягледзячы на тое, што ў горадзе было некалькі парафіяў і вернікі маліліся ў розных касцёлах, Фарны, тым не менш, прыцягваў да сябе ўвагу. Людзей цікавіла яго ўбранне і новыя цудоўныя роспісы. Па гэтай прычыне каля касцёла заўсёды быў натоўп разявак. Каб хутчэй высыхала вапна, Гнезскі патрабаваў ад брамнікаў трымаць дзверы храма адчыненымі. Стоячы на вуліцы, людзі бачылі алтар і частку распісанага купала. Акрамя таго каля храма збіраліся жабракі. Іх не праганялі, бо лічылася, што яны, убогія, бліжэй да Бога і сустрэча з імі прыносіць удачу, поспех і шчасце.
У гэты дзень разявак каля касцёла сабралася асабліва многа. Пранеслася чутка, што ў храм прыехала сама княгіня. Яе экіпаж стаяў на дарозе. Калі панна Марыя падышла да брамы, разнашэрсны натоўп быццам акамянеў. Усе ўтаропіліся на яе ў здзіўленні. Сярод натоўпу знаходзілася група моладзі з каталіцкай школы. Былі тут і вясковыя, якія прыехалі на кірмаш і зайшлі да касцёла з цікаўнасці. Людзі, здавалася, чакалі знака — да таго, каб зноў знайсці голас і здольнасць рухацца. Панна Марыя ўсміхнулася, — яе развесяліла гэта шчырае здзіўленне натоўпу, — і адразу ж навокал загаварылі, зашапталіся, зашоргалі. Здавалася, быццам наўкруг зашумеў бярозавы гай.
— Якая прыгажуня!.. — пранеслася з усіх бакоў.— Проста анёл!..
Усе схілілі галовы. Вясковыя ўпалі на калені і пакланіліся да зямлі,— аб гэтай сустрэчы ім належыла расказваць сваім знаёмым і сваякам аж да самай смерці.
Вартаўнік адчыніў браму. І тут здарылася непрадбачанае. Прапусціўшы панну Марыю, ён нечакана зачыніў за ёю браму.
— Што гэта такое! Прапусціце! — усклікнула Агнешка.
Вартаўнік не адказаў, ён зачыніў браму на замок і схаваў ключ у кішэнь. Панна Марыя звярнулася да яго:
— У чым справа? Зараз жа прапусціце! Гэта мая служанка!
— Не дазволена, — ціха адазваўся пануры брамнік.
— Хто не дазволіў?
— Яе міласць княгіня.
Панна Марыя разгубілася. Яна вярнулася да агароджы і, узяўшыся за жалезныя пруткі, сказала Агнешцы:
— Чакай тут. Зараз я пра ўсё даведаюся.
Яна направілася да храма, ахінаючы сябе крыжам. Цяжкія дзверы касцёла адчыніліся — і на вуліцы з'явіўся прыслужнік ксяндза. Ён нізка пакланіўся панначцы. Тая пераступіла парог. Прыслужнік прайшоў за ёю і зачыніў дзверы. Тыя, хто застаўся каля брамы, пачулі цяжкі бразгат унутранай засаўкі…
У бабінцы было цёмна. Панна Марыя міжволі спынілася. Ёй было незразумела, навошта зачынілі дзверы. Нехта, стоячы побач, адразу ж ціха сказаў ёй:
— Праходзьце, вас чакаюць.
Панна Марыя накіравалася ў залу. Каля галоўнага алтара, асветленага агнямі мноства свечак, яна ўбачыла ксяндза ў асляпляльна-белым адзенні. Побач з ім стаяла княгіня. Тут жа, насупраць дзвюх ажурных свечак, якія былі ўстаноўлены на высокай меднай падстаўцы, спакойна сядзеў на сваёй калясцы прыбраны ў новенькі, з залацістай тканіны кафтан князь Іржык. Дземянцей узвышаўся над ім, быццам скала над маленькім выступам. Ніхто з іх нават не азірнуўся на панну Марыю. Усіх, хто сабраўся каля алтара, здавалася, аб'ядноўвала нейкая сумная думка.