Чарадзейныя яблыкі

Татаринов Юрий Аркадьевич

Зняўшы адну свечку, служанка павярнулася, каб выйсці праз свой пакой. Але панна Марыя спыніла яе.

— Не хадзі,— ціха папрасіла яна. — Застанься, мне страшна.

Але Агнешка была настроена рашуча. Яна гатова была даць адпор любому, хто б там ні стаяў за дзвярыма спальні.

— Хто б ён ні быў,— адказала яна. — Я змагу яго справадзіць. Не мядзведзь жа гэта з нашай ямы.

Між тым Іржык, выламаўшы драўляную спіцу з кола, вырашыў паспрабаваць з яе дапамогаю адсунуць засаўку. Там, дзе справа тычылася яго жаданняў, ён праяўляў неверагодную кемлівасць.

Але ў гэтыя начныя хвіліны пераважала нецярпенне. І таму ў яго нічога не атрымалася. Жаданне яго ўсё разрасталася — між тым у яго ўжо балела плячо і кроватачылі наабдзіраныя пальцы. Ён нерваваўся, мітусіўся і бурчаў, як малады, узвар'яваны блыхамі сабака.

За гэтым заняткам — спробай адчыніць дзверы з дапамогаю спіцы — захапіла яго Агнешка. Яна выйшла з суседняга пакоя і, ад здзіўлення, акамянела на парозе.

Заўважыўшы святло, Іржык кінуў спіцу і, развярнуўшы каляску, рашуча рушыў на служанку. Яго нападзенне было настолькі імгненным, што няшчасная нават не паспела адысці ўбок. Іржык штурхануў яе так, што тая ўдарылася аб вушак галавой і, паваліўшыся на падлогу, страціла прытомнасць. Паніч уехаў у пакой. Драўляныя абручы яго колаў застукалі па паркетнай падлозе. Заўважыўшы яркае святло, ён накіраваў каляску да адчыненых дзвярэй спальні…

Дрыжучы ад страху, панна Марыя запаліла ўсе свечкі. У спальні было светла, як удзень. Яна чакала вяртання Агнешкі. Як жа была яна здзіўлена, калі ўбачыла на парозе… князя Іржыка.

Яна заўважыла яго ў люстэрку. Ён сядзеў на калясцы і тарашчыў на яе здзіўленыя вочы. Панна Марыя была ні жывая ні мёртвая. Вочы яе закрыліся самі сабой, як ад непрытомнасці. Не ўсведамляючы, што робіць, яна выхапіла адну свечку з падсвечніка і, развярнуўшыся, запусціла ёю ў нязванага госця. Потым адбегла ў дальні куток і прыціснулася да сцяны спіной.

Іржык не варушыўся, працягваў здзіўлена глядзець на панначку. Ноздры яго раздзімаліся, а вочы блішчэлі. Страсць, якая прывяла яго сюды праз усе перашкоды, страсць, якая не давала яму пакоя вось ужо некалькі апошніх дзён, завалодала ім настолькі, што ён забыў аб усім на свеце. Ён гатовы быў сядзець вось так, насупраць панначкі, хоць цэлую ноч… Апрытомнеўшы ад першага ўражання, нарэшце ён асцярожна падкаціў да яе — і нечакана вываліўся з каляскі. Абхапіўшы ногі сваёй багіні, ён, стогнучы, стаў церціся аб іх шчакой. Дотык да яе даваў яму незвычайную, невыказаную асалоду.

Няшчасная панна Марыя, бледная, страціўшы голас і здольнасць разумець, дзе яна і што з ёй, не магла нават зварухнуцца з месца. Яна знаходзілася ў тым напаўзабытым стане, калі ўжо няма сілы змагацца і калі хочацца толькі аднаго: каб хутчэй скончыўся ўвесь гэты кашмар. Яе ванітавала ад страху і агіды.

Агнешка нарэшце прыйшла ў сябе. Яна паднялася і, хістаючыся, пайшла ў пакой сваёй пані. На парозе яна прыпынілася. Убачыўшы нямую сцэну, служанка прыйшла ў лютасць.

— Пайшоў! — закрычала яна не сваім голасам. — Прэч! — І кінулася на князя.

Іржык лёгка, адным рухам пляча, паваліў яе на падлогу. Але Агнешка не думала здавацца. Як курыца аберагае сваіх куранят, забываючы аб сабе, так і яна,

рашуча і з лютасцю заступілася за панначку. Некалькі разоў Іржык адпіхваў яе. Служанка хапала яго за валасы, лупіла далонню па спіне, плячах, спрабуючы справадзіць нязванага госця.

Барацьба адцягвала ўвагу Іржыка, збівала яго пажадлівасць. Ён, нарэшце, адступіў. Азіраючыся навокал, нібы звярок, які трапіў у пастку, ён, падцягваючы, як шымпанзэ, свае ногі, няспешна папоўз да каляскі. Падцягнуўшыся на руках, ён лёгка залез на сядзенне і развярнуўся.

— Прэч! Прэч! — па-ранейшаму гнала яго Агнешка, быццам гэта быў не чалавек, а воўк, які прывалокся на двор.

Іржык нешта бурчаў і, азіраючыся, пакаціў прэч…

Агнешка праводзіла яго да самага калідора. Потым заперла дзверы і вярнулася.

Няшчасная панна Марыя стаяла ў кутку ўсё ў той жа паставе. Рукі яе былі сагнутыя ў локцях і прыціснуты да грудзей. Агнешку напалохаў яе выраз — на твары панны Марыі чыталася адлучанасць.

— Панначка! — ускрыкнула служанка і кінулася да яе. — Не трэба так! Не трэба! Усё скончылася! Ён пайшоў!.. Паглядзіце на мяне! Ён пайшоў!

Яна раптам разрыдалася, як дзіця. Але панна Марыя не адрэагавала на гэта. Яна стаяла і здзіўлена глядзела кудысьці перад сабой — у чорны прамавугольнік акна. Здавалася, ёю авалодала нейкая неверагодная думка. Агнешка абняла яе і пачала цалаваць у шчокі, у вочы, у лоб. Ласкаю яна спрабавала абудзіць у пані замерлыя пачуцці. Нарэшце яна свайго дасягнула. У панны Марыі пабеглі слёзы. Спачатку выкацілася адна вялікая сляза. За ёю паліліся другія. Кап-кап-кап — цяклі яны ручайком па яе шчоках. Панначка захлопала вейкамі. У той жа час да яе вярнуўся голас. Яна зарыдала.

— Божа, — вырвалася ў яе, — за што ты гневаешся на мяне? За што? У чым мой грэх? Ці я не верная твая раба?!. Навошта пасылаеш на мяне гэта выпрабаванне? Божа, злітуйся! Не гневайся на мяне! Прабач!

Ёй захацелася сесці. І Агнешка дапамагла ёй. Абедзве ўселіся прама на падлозе. Служанка абняла пані, прыціснулася шчакой да яе падбародка.

— Нічога, панначка, усё прайшло, усё добра. Мы больш нікога ніколі не пусцім сюды… Усё прайшло. Усё прайшло… Вы — самая харошая, самая добрая. Больш ніхто і ніколі не пасмее вас пакрыўдзіць. Паплачце, панначка. Паплачце…

Іх мокрыя твары блішчэлі ў святле свечак, якія ярка разгарэліся. Дастаткова было паварушыць рукой або галавой, як ім здавалася, што рухаецца ўвесь пакой. Яшчэ нядаўна гэта іх забаўляла, цяпер жа — насцярожвала. І таму яны стараліся сядзець спакойна. Абедзве плакалі і адчувалі, што слёзы прыносяць ім палёгку.

Так, абняўшыся, яны прасядзелі ў кутку да самай раніцы.

XXI

Ранішняе святло вярнула панне Марыі спакой. Яна заснула на каленях служанкі. Пазней, апранаючыся, яна падумала, што ёй варта перагаварыць з княгіняй. Было зразумела, што князь Іржык прадоўжыць праследаванне, а каб уціхамірыць вар'ята, неабходна знайсці заступніка. Адным чалавекам, хто меў уладу над маладым князем, была яго маці.