Казкi (на белорусском языке)
Шрифт:
– Я заблукаў у лесе i выбрацца адтуль раней анiяк не мог.
Увечары яго праводзiлi ў каралеўскую спальню, але ён паклаў на ложку памiж сабой i маладою каралевай навостраны меч. Яна не ведала, што гэта значыць, але спытацца ў яго пра тое не рашылася.
Ён прабыў там некалькi дзён i за гэты час паспеў даведацца ўсё пра зачараваны лес, ды сказаў нарэшце:
– Я хачу яшчэ раз у iм папаляваць.
Кароль i маладая каралева пачалi яго адгаворваць, але ён стаяў на сваiм i выехаў у лес з вялiкаю свiтай. Вось трапiў ён у той лес, i здарылася з iм тое самае, што i з ягоным братам; ён убачыў белую самку аленя ды сказаў сваiм людзям:
– Вы тут заставайцеся i мяне пачакайце, пакуль я вярнуся, я хачу ўпаляваць цудоўнага звера.
I ён паскакаў у лес. А следам за iм iмчалiся ягоныя звяры. Але ён не мог дагнаць самку аленя i трапiў у такiя нетры лясныя, што давялося яму там заначаваць. Ён распалiў вогнiшча i пачуў, што нехта ўверсе на дрэве стогне:
– Вух, вух, вух, як мне холадна!
Ён глянуў угору, аж бачыць - сядзiць на вершалiне бабуля: гэта была тая самая вядзьмарка. Ён сказаў:
– Калi табе, бабуля, холадна, злазь унiз ды пагрэйся.
Яна адказала:
– Не, твае звяры мяне ўкусяць.
А ён кажа:
– Яны не крануць цябе.
Тады яна крыкнула:
– Я скiну табе дубчык, ты ўдар iх тым дубчыкам i яны тады не крануць мяне.
Пачуў гэта паляўнiчы, але бабульцы не паверыў ды кажа:
– Сваiх звяроў я лупцаваць не стану, злазь унiз, бо iнакш я цябе сам сцягну.
– Бач чаго захацеў! Усё адно ты са мной не ўправiшся!
Але ён адказаў:
– Сама не пойдзеш, дык дастану цябе куляй.
А яна кажа:
– Страляй, я тваiх куляў не баюся.
Прыклаў ён да пляча стрэльбу, стрэлiў у яе, але вядзьмарка была супроць свiнцовых куляў зачараваная i крыкнула:
– Табе ў мяне не патрапiць!
Тут паляўнiчы сцямiў, сарваў са сваёй курткi тры срэбныя гузiкi ды зарадзiў iмi стрэльбу, бо супроць iх яе вядзьмарства сiлы не мела. Калi ён стрэлiў, яна адразу ж паляцела з енкам унiз. Ён наступiў на яе нагой ды кажа:
– Старая вядзьмарка, калi ты зараз жа не прызнаешся, дзе мой брат, я схаплю цябе ды кiну ў вогнiшча.
Дужа спалохалася вядзьмарка, пачала прасiць лiтасцi ды кажа:
– Ён ляжыць са сваiмi звярмi ператвораны ў камень, у ямiне.
Тады ён прымусiў яе пайсцi з iм разам, прыгразiў ёй ды сказаў:
– Цяпер ты, старая малпа, вернеш жыццё майму брату i ўсiм, хто ляжыць з iм разам, а iнакш трапiш у вогнiшча.
Узяла вядзьмарка дубчык, дакранулася да камянёў - i адразу ж ажылi брат са звярмi ды шмат iншых людзей, купцоў, рамеснiкаў, пастухоў. Яны пачалi дзякаваць яму за сваё вызваленне i падалiся потым па дамах. А браты-блiзняты, убачыўшы адзiн аднаго, пачалi цалавацца, i вялiкая была ў iх радасць на сэрцы. Схапiлi яны потым вядзьмарку, звязалi яе ды кiнулi ў вогнiшча; i толькi яна згарэла, ачысцiўся лес сам сабою, стаў светлы ды такi празрысты, што можна было бачыць каралеўскi замак за тры гадзiны ходу адтуль.
Накiравалiся два браты дадому, i па дарозе распавялi кожны адзiн аднаму пра свой лёс. Калi малодшы брат расказваў, што ён спадчыннiк усяго каралеўства, старэйшы кажа яму:
– Гэта я адразу зразумеў: калi я прыйшоў у горад, мяне прынялi за цябе i пачалi ўшаноўваць мяне па-каралеўску, маладая каралева прыняла мяне за свайго мужа i давялося мне сядзець за сталом з ёю побач ды спаць з ёю разам на тваiм ложку.
Як пачуў гэта малодшы брат, так зараўнаваў ды ўгнявiўся, што выхапiў меч i адсек брату галаву. Але калi ён убачыў, што той ляжыць мёртвы ды цячэ яго чырвоная кроў, ён моцна аб гэтым пашкадаваў.
– Мой брат вызвалiў мяне ад чарадзейства, - усклiкнуў ён, - а я яго за гэта забiў!
– I ён горка заплакаў.
Але да яго падышоў заяц i прапанаваў прынесцi корань жыцця; ён паскакаў ды прынёс яго якраз своечасова. Мёртвы ажыў i нават раны сваёй не заўважыў.
Потым яны падалiся далей, i сказаў малодшы брат:
– Ты выглядаеш гэтак жа, як я, на табе гэткiя каралеўскiя ўборы, i ўслед за табой, гэтак жа як i за мной, iдуць звяры. Давай увойдзем у розныя брамы ды з'явiмся да старога караля адначасова.
Яны рассталiся, i вось да старога караля прыйшла ў адзiн i той жа час варта абедзвюх брамаў i далажыла, што малады кароль, маўляў, вярнуўся са сваiмi звярмi з палявання.
Сказаў тады кароль:
– Гэтага быць не можа, бо ад адной брамы да другой ходу будзе не меней за гадзiну.
Але ў гэты самы час з двух розных бакоў прыбылi на каралеўскi двор два браты ды ўвайшлi ў замак. Спытаўся тады кароль у сваёй дачкi:
– Скажы, якi ж з двух твой муж? Яны абодва падобныя адзiн да аднаго, - я гэтага зразумець анiяк не магу.
Але яна так спалохалася, што не магла нiчога растлумачыць. Раптам яна заўважыла каралi, якiя раздала звярам, i ўбачыла на адным з iльвоў свой залаты замочак i з радасцi выгукнула:
– Той, за кiм iдзе гэты леў, i ёсць мой сапраўдны муж!
Засмяяўся малады кароль ды сказаў:
– Так, i сапраўды я сапраўдны.
I яны паселi разам усе за стол, пачалi есцi ды пiць i былi радасныя ды вясёлыя.
Увечары, калi малады кароль клаўся ў ложак, спыталася ў яго жонка:
– Ты навошта ў мiнулыя ночы клаў заўсёды ў наш ложак навостраны меч? Я думала, што ты хацеў мяне забiць.
I даведаўся ён тады, якi адданы быў яму брат.
БЕЛАЯ ЗМЯЯ
Даўным-даўно жыў на свеце кароль, i быў ён славуты па ўсёй зямлi сваёй мудрасцю. Усё было яму вядома, быццам хто цераз паветра перадаваў яму звесткi аб самых патаемных рэчах. Але быў у яго дзiўны звычай: кожнага паўдня, калi ўсё са стала прыбiралi i нiкога старонняга не заставалася, прыносiў яму надзейны слуга яшчэ адно блюда. Аднак было яно прыкрыта, i нават слуга, i той не ведаў, што знаходзiцца на гэтым блюдзе; i не ведаў аб тым нiводзiн чалавек, таму што кароль адкрываў блюда i прыступаў да яды толькi тады, калi заставаўся абсалютна адзiн.