Казкi (на белорусском языке)
Шрифт:
Так яны i пазнаёмiлiся, спадабалiся адзiн аднаму. Хлопец прапанаваў прынцэсе выйсцi за яго замуж. Яна пагадзiлася, але сказала пры гэтым:
– Прыйдзiце сюды ў суботу. У мяне будуць пiць гарбату кароль i каралева. Iм спадабаецца, што я выходжу замуж за турэцкага бога. А вы пастарайцеся расказаць iм цiкавую казку. Толькi ўлiчыце: мама любiць казкi павучальньныя i сур'ёзныя, а бацька - вясёлыя.
– Мае казкi i будуць вясельным падарункам, - паведамiў купецкi сын.
Прынцэса на развiтанне падарыла
Паляцеў хлопец у горад, купiў сабе новы халат. Ды засеў у лесе складваць казку. Не думайце, што гэта так проста.
Але вось казка гатова. I якраз наступiла субота. Усё адбылося, як сказала прынцэса. Кароль, каралева i ўвесь двор сабралiся да прынцэсы на гарбату. Купецкага сына прынялi як найлепш.
– Ну, раскажы нам казку!
– папрасiла каралева.
– Толькi што-небудзь сур'ёзнае, павучальнае.
– Але каб i пасмяяцца можна было!
– дадаў кароль.
– Добра!
– адказаў купецкi сын.
Паслухаем i мы яго казку.
"Жыў-быў пачак запалак. Ляжалi запалкi на палiцы памiж крэсiвам i старым жалезным кацялком. Час ад часу яны расказвалi суседзям пра сваё дзяцiнства:
– Добра нам было ў маладосцi. Жылi мы ў лесе зялёнай сасной. Кожную ранiцу i штовечар пiлi брыльянтавую гарбату - расу. Цалюткi дзень свяцiла нам сонейка, а птушкi расказвалi казкi. Мы ганарылiся сваiм багатым родам. Лiставыя дрэвы былi апрануты толькi летам. А мы мелi зялёную вопратку круглы год, нават зiмой. Але аднойчы з'явiлiся ў лесе дрывасекi, i пачалiся вялiкiя перамены. Загiнула ўся наша сям'я. З нашага шаноўнага дрэва зрабiлi запалкi. Вось мы, важныя паны, ляжым цяпер на кухнi, служым чэрнi.
– Са мной усё было iнакш, - сказаў жалезны кацялок.
– Як толькi з'явiўся на свет, мяне бясконца чысцяць, шкрабуць, ставяць на агонь. Калi сказаць праўду, то я займаю ў хаце першае месца. Адзiнае маё балаўство - ляжаць пасля абеду чысценькiм на палiцы ды гутарыць з сябрамi.
Кацялок пачаў расказваць розныя небылiцы пра вядро, кошык, гаршчок. Яго супынiла крэсiва:
– Вельмi, дружа, ты разбалбатаўся. Цi не лепш бы нам паслухаць iншых?
– Так, так, давайце пагаворым, хто з нас важнейшы, - прапанавалi запалкi.
– Не, я не люблю гаварыць пра сябе, - сказала глiняная мiска.
– Я пачну i паведаю сёе-тое з жыцця, што будзе знаёма ўсiм i кожнаму. Дык вось, на беразе роднага мора, у цяньку ад дацкiх букаў...
– Цудоўны пачатак!
– пахвалiлi талеркi.
– Там у адной мiрнай сям'i правяла я сваю маладосць. Уся мэбля была палiраваная. Падлога чыста вымытая. А фiранкi на вокнах мянялiся кожныя два тыднi.
– Як цiкава!
– сказала мяцёлка.
– У вашым аповедзе так i адчуваецца жанчына, якая любiць чысцiню.
– Так, так!
–
Глiняная мiска тым часам прадаўжала свой аповед. Талеркi загрымелi ад захаплення. Мяцёлка дастала са скрынi з пяском пучок зялёнай пятрушкi i ўвянчала iм мiску.
Вугальныя абцугi пусцiлiся ў скокi. Бог ты мой, як яны ўскiдвалi то адну, то другую нагу!
Павiнен быў заспяваць самавар. Але ён важнiчаў, маўляў, можа спяваць толькi тады, калi ўсярэдзiне ў яго кiпiць.
– Што ж, - сказала гусiнае пяро, якое ляжала на акне, абмакнутае ў чарнiльнiцу, - калi самавар не хоча спяваць, хай заспявае салавей, якi вiсiць за акном у клетцы.
– Па-мойму, гэта непрыстойна слухаць нейкую нетутэйшую птушку, - зазначыў медны iмбрык, зводны брат самавара.
– Давайце шумець!
– закрычалi ўсе.
Раптам дзверы адчынiлiся, увайшла служанка. Усе прыцiхлi, нi гугу. Але не было нiводнага гаршка, якi б не думаў пра сваю знакамiтасць. Кожны думаў пра сябе: "От каб я ўзяўся за справу, было б весела!"
Служанка ўзяла запалкi i запалiла iмi свечку. Божа мой, як яны фыркалi, калi запальвалiся!
"Вось цяпер усе бачаць, што мы тут важныя асобы, - думалi яны.
– Якi ад нас бляск, колькi святла!"
Так яны i згарэлi.
– Цудоўная казка!
– сказала каралева.
– Я нiбыта сама пасядзела на кухнi разам з запалкамi. Так, ты варты рукi нашай дачкi.
– Безумоўна!
– пацвердзiў кароль.
– Вяселле адбудзецца ў панядзелак!
Кароль i каралева звярталiся да жанiха на "ты". Яны паверылi, што ён вельмi хутка стане часткай iх сям'i.
Вечарам у горадзе наладзiлi iлюмiнацыю. Народу кiдалi пампушкi i абаранкi. Хлапчукi лавiлi iх, крычалi "ўра".
А купецкi сын накупляў ракет, хлапушак. Узляцеў з iмi на сваiм куфры-самалёце i давай пiф-пафаць. Туркi скакалi ад радасцi, бо яшчэ нiколi не бачылi такога феерверка. I паверылi, што на прынцэсе жэнiцца сам турэцкi бог.
Купецкi сын зноў схаваў свой куфар-самалёт у лесе. Вярнуўся ў горад i з прыемнасцю слухаў, што казалi людзi пра яго.
– Бачыў я самога турэцкага бога!
– сказаў адзiн гараджанiн.
– Вочы ў яго нiбыта зоркi, а барада - пена марская!
– Ён лятаў на вогненным плашчы!
– расказваў другi.
Наблiжаўся час вяселля, i купецкi сын пайшоў у лес, каб сесцi ў свой чароўны куфар ды паляцець да нявесты. Але здарылася нечаканая бяда.
Куфар згарэў. Ад яго застаўся толькi попел. Вiдаць, у час феерверка ў iм аселi iскры. Яны тлелi, тлелi дый успыхнулi.
Так i не пашчасцiла купецкаму сыну зноў узляцець на каралеўскi палац, да вокнаў прынцэсы.
А яна ўвесь дзень стаяла на даху, чакала яго. Ды чакае i па сёння!