Першая справа Мэгрэ (на белорусском языке)
Шрифт:
Пах таксама быў непаўторны. Iшоў ён, вiдаць, з люка ў падлозе, якi вёў у склеп.
Адтуль кiсла патыхала сiдрам i кальвадосам, старымi бочкамi i цвiллю, а да гэтага букета прымешваўся яшчэ i кухонны чад. У глыбiнi памяшкання мелася вiнтавая лесвiца, якая вяла наверх, i ўсё разам узятае чамусьцi выглядала, як тэатральная дэкарацыя, а гаспадар - камлюкаваты i каратканогi, з упартым iлбом i маленькiмi блiскучымi вочкамi - сноўдаўся туды-сюды, як акцёр.
Хiба Мэгрэ мог адмовiцца ад прапановы гаспадара? Праўда, зранку яму яшчэ нiколi не даводзiлася пiць сiдр. Гэта была яго першая практыка, i ён са здзiўленнем адчуў, як прыемная цеплыня разлiлася ў грудзях.
– Таварыша чакаю!
– абвясцiў ён, адчуваючы патрэбу хоць нешта сказаць.
– А мне што!
– адрэзаў гаспадар, пацепваючы шырознымi плячыма, i Мэгрэ стала ясна: ён не верыць нiводнаму яго слову. Ды i ў позiрку яго таiлася такая хiтрынка, што Мэгрэ хацелася скрозь зямлю правалiцца.
Гаспадар таксама снедаў за прылаўкам, запiваючы тоўстыя скрылi каўбасы сiдрам, i праз чвэрць гадзiны ягоны жбаночак, напоўнены з бочкi ў склепе, быў апарожнены.
А па двары Жандро няспешна пахаджваў шафёр. Скiнуўшы куртку, ён мыў са шланга аўтамабiль, ад якога вiднелiся толькi пярэднiя колы. Але гэта быў не "дыён-бутон", а чорны лiмузiн з вялiкiмi меднымi фарамi.
На вулiцы зрэдку паяўлялiся прахожыя: спяшалiся да метро чыноўнiкi, да крам па вулiцы Фантэн праставалi служанкi або гаспадынi.
Нiхто не заходзiў у "Стары Кальвадос". Тым часам на вiнтавой лесвiцы паказалiся ногi ў чырвоных пантофлях, потым узнiкла кудлатая мадам, якая моўчкi, не сказаўшы нi слова, знiкла на кухнi.
"Палiцэйскi, якому даручана сочка, ужо не належыць сам сабе; яго паводзiны фактычна абумоўлiваюцца ўчынкамi паднагляднай асобы".
У акне на другiм паверсе рассунулiся шторы - гэта быў пакой Рышара Жандро. Было роўна дзевяць гадзiн. Гаспадар "Старога Кальвадоса" сноўдаўся па пакоi з анучай у руцэ з такiм выглядам, нiбыта ён знарок робiць гэта, каб не завязваць размову з наведвальнiкам.
– Нешта познiцца мой прыяцель, - сказаў Мэгрэ, каб парушыць няёмкае маўчанне.
"Стары Кальвадос" дакладней было б назваць не барам, а рэстарацыяй-сталоўкай. Сталы былi акрыты настольнiкамi ў дробную чырвоную клетку, гэткiя ж шторы вiселi на вокнах. З дзвярэй у глыбiнi пакоя паўзлi ўжо кухонныя пахi i было чуваць, як адна за адной плюхалiся ў вядро абабраныя бульбiны.
Чаму гаспадар i яго жонка не размаўляюць? З таго часу як жанчына сышла ўнiз, абое яны, дакладней, усе трое - выглядалi так, нiбыта разыгрывалi нейкую дзiўную пантамiму.
Гаспадар працiраў чаркi i пляшкi, ярасна цёр алавяную стойку, потым нерашуча прыпынiўся ля батарэi глiняных жбаночкаў, выбраў адзiн. Затым рашуча напоўнiў дзве чаркi i, паказваючы на гадзiннiк, што вiсеў на сцяне побач з календаром-рэкламай, прамовiў:
– Пара.
Яго маленькiя вочы пiльна прасачылi за тым, як Мэгрэ выпiў прапанаваную чарку кальвадосу; потым глынуў налiтае сабе, прыцмокнуў i зноў узяўся за анучу, якую затыкаў за падцяжкi, калi не карыстаўся ёю.
А палове дзесятай паднаглядны шафёр апрануў куртку i праз хвiлiну данёсся шум заведзенага матора. Аўтамабiль выехаў з варот i спынiўся ля параднага; праз некалькi хвiлiн з дома выйшаў Рышар Жандро ў шэрым гарнiтуры з гваздзiком у пятлiцы i сеў у чорны лiмузiн.
Няўжо гаспадар рэстарацыi гэткi разявяка? Цi, наадварот, ён даўно пра ўсё здагадаўся? Ён паглядзеў спярша ўслед аўтамабiлю, якi праехаў мiма, затым перавёў позiрк на Мэгрэ, потым злёгку ўздыхнуў i зноў узяўся за работу.
А палове дзесятай гаспадар зноў прайшоў за стойку, выбраў чарговы жбанок, налiў дзве невялiкiя чаркi i моўчкi пасунуў адну з iх свайму клiенту.
Толькi пазней, апоўднi, да Мэгрэ дайшло, што гэта своеасаблiвы рытуал, цi, дакладней, манiя таўстуна. Роўна праз кожныя паўгадзiны яму неабходна было кульнуць чарку кальвадосу - вось адкуль гэтыя барвовыя плямы на твары i вiльготны бляск вачэй.
– Дзякуй вам, але...
Яшчэ чаго! Адмовiцца было немагчыма. Утаропiўся позiркам у Мэгрэ, i ў позiрку было столькi ўлады, што ён палiчыў за лепшае не адмаўляцца, хоць i адчуваў, што пачынае ўжо хмялець.
А дзесятай гадзiне ён спынiўся:
– У вас ёсць тэлефон?
– Наверсе, насупроць прыбiральнi.
Мэгрэ падняўся па вiнтавой лесвiцы i апынуўся ў невялiкiм пакойчыку з нiзкай столлю. Тут стаялi толькi чатыры столiкi, акрытыя клятчастымi абрусамi. Вокны пачыналiся амаль ад падлогi.
– Кававае аб'яднанне "Бальтазар"... Авеню дэль Опера... Склады... Набярэжная Вальмi... Дырэкцыя... Вулiца Абер...
Ён пазванiў на вулiцу Абер.
– Я хацеў бы пагаварыць з Рышарам Жандро.
– Хто пытаецца?
– Скажыце, што Луi.
Амаль адразу ж на другiм канцы провада пачуўся знаёмы голас Жандро:
– Алё! Луi?
Голас быў занепакоены. Мэгрэ павесiў слухаўку. Праз акно яму вiдзён быў дварэцкi ў паласатым жылеце. Стаiць чалавек на вулiцы i спакойна палiць цыгарэту. Але неўзабаве чамусьцi заспяшаўся ў дом. Вiдаць, пачуў тэлефонны званок.
Яму званiў з канцылярыi ўстрывожаны гаспадар.
Цудоўна! Значыцца, Рышар Жандро цяпер у сваiм офiсе, дзе звычайна праводзiў добрую палову дня. Луi не вяртаўся, але брама па-ранейшаму была расчынена.
У акне на трэцiм паверсе рассунулiся шторы i паказаўся зусiм юны тварык. Гэта была Мары, дробненькая вастраносенькая пакаёўка з тоненькай, як у абшчыпанага птушаняцi, шыйкай, i ў прыгожым карункавым чэпчыку на пышных валасах. На дзяўчыне была чорная сукенка i фартушок пакаёўкi. Гэткiх дзяўчат Мэгрэ даводзiлася бачыць толькi ў тэатры.
Каб не выклiкаць насцярожанасцi гаспадара, доўга бавiцца наверсе ён пабаяўся. Сышоў унiз - i якраз наспеў на трэцюю чарку кавальдосу, якая была прапанавана яму з той жа настойлiвасцю, як i папярэднiя. Разам з чаркай гаспадар падсунуў яму i сподачак, на якiм ляжала некалькi скрылiкаў каўбасы.
– Я з Панфарсi!
Ён прамовiў гэтыя словы з такой сур'ёзнасцю, нiбыта яны змяшчалi ў сабе нейкi таемны сэнс. Што яны павiнны былi растлумачыць? Шчодрасць на каўбасу? Цi мо людзi з Панфарсi маюць звычай кожныя паўгадзiны выпiваць чарку кальвадосу?