Сад Замкнёных Гор

Мінскевіч Серж

Ці ня сон гэта?

Я прыўзьняўся, пальцамі правёў па няроўнай паверхні скалы. На дотык яна мне падалася шурпата-прыемнай.

Доўга ляжаў, разглядаў, зачароўваўся ў любаваньні. Велічнае імгненьне, калі абстрактныя ўспрыманьні, падчэрпнутыя з урывачных навуковых зьвесткаў ці паўфантастычных народных паданьняў, альбо са сноў і мараў, — раптам паўстаюць на яве.

Прыродныя алягічныя нагрувашчваньні, здавалася, насычалі мяне моцай і спакоем.

Я пайшоў па ПЯЧОРЫ. Дзіўна, але я не адразу заўважыў, не адразу адчуў, што я быў цалкам голы, побач не было ні

маёй тунікі, ні акраўка тканіны, увогуле нічога, чым я мог бы прыкрыцца. На нагах засталіся толькі вемасуцскія сандалі, якія я так і не захацеў памяняць на модны абутак гараджанаў. Спэцыяльна вырабленыя са скуры прыдольных пацукоў, яны дазвалялі бясшумна хадзіць па падземных тунэлях, а ў шырокіх рэмнях, што ахіналі пяткі былі патаемны кішэнькі, дзе я хаваў мэдальён, падораны Руатай, падарунак філёзафа са звалкі, а таксама ў кожным зь іх ляжала срэбная сьпіралька — кудмень-абярог народу вемасутаў. Магчыма гэта і не дало сандалям сарвацца з ног, ці наадварот, не дало мне зьляцець з прыступак Моста.

Я ішоў, мякка ступаючы па няроўным грунце, мая галыня падавалася цалкам натуральнай для Прыроды.

Сьмешная, зьвілістая рачулка ціха квохкала над прыдоннымі каменьчыкамі.

Пасьля «крывой брамы» я акунуўся ў сьвятло! І бясконцасьць!

У мяне было пачуцьцё, быццам у маёй галаве раскрываецца генэтычная памяць, я мог зрокава ўспрымаць раней ненапоўненыя вобразамі словы: «Неба», «Аблокі», «Далягляд». Я прылёг на мяккую падлогу, захапляючыся краявідам. Далоні сьціснулі вільготную глебу. «Зямля!» Вось што гэта значыць!

З-за горнага схілу выглянула СОНЦА!

Антыдзюра ў столі-небе!

Сьвятло, якое яно спараджала, я ня мог успрымаць як звычайнае сьвятло, — проста антыцемра. Я безадрыву глядзеў на сонца, асьляпляючы вочы. Здавалася, што мой розум і сонца зьліваюцца, быццам аднародныя субстанцыі.

Я з гонарам адчуваў, што прайшоў па ШЛЯХУ.

І цяпер магу дасьледваць падсонечную частку сусьвету!

ХХІІ

На паляне розналісьцевага лесу, ля вогнішча сядзеў не стары яшчэ мужчына. Кійком варушыў вуглі. Там пякліся плады, падобныя да бульбы.

Я заўважыў яго з гушару яшчэ здалёк. Ён, здавалася не пачуў майго набліжэньня.

На ім былі кашуля з грубай тканіны, відавочна ручной работы, апярэзаныя шырокім блакітным паясом, штаны, пашытыя з-той жв тканіны, акуратна запраўленыя ў высокія боты (я параўнаў яго абутак са сваім, усьміхнуўся, параўнаньне было не на карысьць маіх сандаляў, якія не падыходзілі для падарожжа па лесе), над правай халявай яго бота выступала дзяржальна вялікага нажа. На лямцы, цераз плячо, вісела скураная, торба, аздобленая чорнай махрою.

Я адчуў сорам сваёй галыні, адышоў зноў у гушчар, каб зрабіць сабе лісьцёвую спадніцу.

Пасьля я вярнуўся.

— Добры дзень, — прамовіў я.

— Добры дзень.

Ён заўважыў мой «галодны» позірк, якім я глянуў на бульбу.

— Я толькі што зьнізу і, папраўдзе, за дзень нічога ня еў.

— Ну, трэба пачакаць трошкі.

Я хваляваўся, ці зразумее ён мяне, але са зьдзіўленьнем адзначыў, што яго вымова нагадвала вымову жыхароў Заходніх Тунэляў. Магчыма «заходнікі» раней адкрылі Шлях і хавалі гэта ў сакрэце.

Больш уважліва я азірнуў гэтага «лесавіка».

Ад раскосых зялёных вачэй па скулах разьбягаліся промні неглыбокіх зморшчын — узьдзеяньне сонечнага сьвятла. У ягоным абліччы адчувалася некаторая суворасьць.

«Лесавік» рабіў усё нясьпешна, разважліва. Таксама нясьпешна вымаўляў словы.

— А хто жыве ў гэтым лесе?

— Гэта ня лес, гэта Сад.

— Такі вялікі?

— Не такі ён і вялікі. За пару тыдняў увесь абыйсьці можна. А жывуць у ім птушкі, дробныя грызуны і дробныя драпежнікі, што пільнуюць колькасьць грызуноў. Жывёлаў, небясьпечных для чалавека, тут няма. Спакой і радасьць, — ён сумнавата ўсьміхнуўся.

— А які народ насяляе гэты Сад?

— Мой.

— А як ваш народ завецца?

— Раншай… Раншайты.

— Не чуў пра такіх. Але па гаворцы, думаю, што вы выйшлі з Заходніх Тунэляў.

— Так, праўда гэта было так даўно, што пра нас ужо забыліся.

— А я прадстаўнік вемасутаў, з самага долу. Даляшорзах Ін-Йорм.

— Ого, — зьдзівіўся ён, — з тых шаманаў-далакопаў?

— Так, хаця мне не падабаецца, калі нас так называюць.

– І змог дабрацца сюды! — ён на імгненьне задумаўся… — Раншай Варат Першы, — цьвёрдым голасам прадставіўся «лесавік-садавік».

«Руата таксама была першая,» — падумаў я.

— Цікава, што Вашае імя і назва народа супадае.

— Такі ў нас звычай. Дадаваць у імёны хлопцаў назву нашага гордага народу.

— Магчыма, у такіх варунках, народ квітнее. Паветра, вады і ежы хапае.

— Вядома.

— А колькі вас. Мабыць сотня, дзьве? Вунь якая тэрыторыя.

Ён усьміхнуўся шырэй. Відаць здагадаўся чаму я задаў гэтае пытаньне.

— Нас тут дастаткова. Але нават адзін новы чалавек будзе ўжо лішнім.

Нядобрыя ноткі прагучалі ў словах мужчыны.

— Але ж пакуль я спускаўся з гор, я ня ўбачыў ніводнага, апрача вас, чалавека, — прамовіў спакойна, — і нават жытла не відаць.

Ён моўчкі раскідаў кіем вуглі, дастаў бульбіны і паказаў поглядам, каб я частаваўся.

— А далей няма яшчэ аднаго саду ці лесу? — спытаў я, падкідваючы на далоні гарачы плод.

— Няма.

— А вы былі там за гарамі, — я паказаў у той бок, куды сядала сонца.

— Тут навокал горы.

— Але ж за імі павінна быць зямля.

— За імі жалеза-каменная пустэльна з дробным пылком.

– І так да смага далягляду?

— Так па ўсёй плянэце. Сад — аазіс на дне вялікага кратэра. Вакол непраходныя горы… Гэта Сад Замкнёных Гор…

— Чаму тут Сад ёсьць, а там нічога няма? — даймаў я «садавіка».

— Табе не зразумець…

— Я шмат чаго ведаю пра Сусьвет! — ганарліва прамовіў я.

Мужчына паблажліва зірнуў на мяне:

— Даўно, у дагістарычную эпоху гіганцкае касьмічнае цела прабіла жалеза-каменную кару плянэт. Яго рэчыва перамяшалася з больш мяккімі ніжнімі слаямі, што і дазволіла нашым продкам пасадзіць тут Сад.