Сад Замкнёных Гор
Шрифт:
— Не, не!
— Ой-ля-па-та-ну-ра-ко-о-о-са… — зацягнуў тонкім рыпучым голасам стары.
Я адчуў як у мяне дранцвее левая каленка.
— Ай, — я хлопнуў далоняй па левай назе.
— Так, трэба песьню падрэдагаваць і яшчэ пераправерыць… — сказаў філёзаф і ўсьміхнуўся. — А вам я скажу: пішэце вершы, мой малады сябру, і йдзеце сваім шляхам.
Вершы? Я ніколі не пісаў вершаў і нават ня ведаў для чаго людзям патрэбны гэты занятак. Аднак мне падалося, што стары філёзаф добра ведае маю гісторыю. Яго словы
— Шаноўны Оярэт-С, а вы ня бачылі юную, прыгожую дзяўчыну, — я апісаў Руату, — і статнага блакітнавокага мужчыну.
Філёзаф падумаў:
— Ах, так, я помню, такі чалавек быў на сьметніку.
— На сьметніку?
— У атрадзе асэнізатараў. Ён у іх кіраўнік, здаецца. Так, так, а дзяўчына сядзела ў ягоным электрамабілі.
— На сьметніку!
Не, мне нешта зусім ня верылася. Упляйк служыў у гарадзкой паліцыі і раптам асэнізатар на сьметніку… Руата на сьметніку! Шаноўны філёзаф зьехаў з глузду!
— Асэнізатары абслугоўвалі пераапрацоўчую машыну! І калі блакітнавокі і яго людзі зьявіліся там, зусім нядаўна, жыхароў сьметніка разагналі. Праўда самога сьметніка таксама, здаецца, ужо няма. За той час, пакуль я іду, яго, мабыць, пасьпелі ліквідаваць.
— Не, вы гаворыце праўду?! — я ўважліва паглядзеў у карыя вочы стомленага сталага чалавека.
Ні ценю падману. Спакойны, трохі насьмешлівы погляд.
— А навошта мне хлусіць? Вы, спадару, мне грошы ня плаціце.
— Калі ласка, скажыце, дзе той сьметнік?
— Далёка на паўднёвым усходзе.
— Дзякуй! — я схапіў яго руку і моцна патрос. — Мяне вельмі ўзрушыла ваша тэорыя! Я абавязкова запомню яе.
О-гэй! Я іду на паўднёвы ўсход!
Філёзаф па-сяброўску таргануў мяне за плячо.
— Посьпехаў табе, юны дружа… Помнеце пра коды.
Я абняў дзіўнага чалавека.
— Паслухайце, Даляшорзах, апошняе пытаньне, вы, выпадкова ня ведаеце іншага прыстойнага сьметніка, ці яшчэ нейкага даволі ціхага месца, каб можна было пажыць і падумаць старому, змучанага сэнсам жыцьця чалавеку.
— Ціхага месца?…
І я ўспомніў закінутую, жудасную турму, дзе была агідная жаба.
— Турма! О, гэта тое, што патрэбна прафэсыйнаму філёзафу! — узрадаваўся Оярэт-С.
— Толькі асьцярожна, жаба можа стрэльнуць.
— Нічога, мы зь ёй дамовімся, тым больш у мяне будзе цярплівы слухач.
— Яшчэ просьба: пахавайце вязьняў.
— Не турбуйцеся. Я знайду спосаб прымусіць яго зрабіць усё як сьлед.
— Добра. Калі я выканаю сваю мэту, я знайду вас там і пазнаёмлю з нашымі Вешчунамі. Вам ёсьць аб чым зь імі паразмаўляць.
— Ах, так, ледзь не забыў, — ён дастаў з сакваяжа стос паперак, пакорпаўся ў іх, нарэшце выбраў невялікі папяровы пакунак, — за тое што ты мяне цярпліва выслухаў, я падарую табе адну рэч. Калі табе будзе вельмі самотна, разгарні гэта.
Мы цёпла разьвіталіся. Кожны пайшоў у свой бок.
ХІV
Авальная пустэльная заля. Чыстая, бліскучая. Тут раней была ўсекраінная звалка. Чаму была? Яна і ёсьць, толькі яе добра пачысьцілі. Пад адтулінамі сьмецьцеправода ўжо зьявіліся новыя, малыя яшчэ, гурбы адкідаў.
Жоўтаскуры гарбун уважліва разварушваў іх крывым кіем.
— Добры дзень.
Гарбун спалохаўся, замахнуўся сваёй прыладай на мяне.
— Што трэба? — прашапялявіў ён бяззубым ротам.
— Я шукаю атрад асэнізатараў.
Востры канец кія ўдарыўся аб падлогу ў пяці сантымэтрах ад мяне. Добра мець хуткую рэакцыю.
Я імклівым выпадам выхапіў кій:
— Гэй, дзеду, так не жартуй. Лепей па-добраму скажы, і мы разыдземся.
Ён паглядзеў, як мой кулак сьціскае яго кавеньку. Выгляд сьцятых да белі пальцаў, што надзейна трымаюць дрэўка, падзейнічаў на яго.
— Там, за аркай, са сваёй чортавай машынай палезьлі ў шахту.
— А смуглявая дзяўчына была зь імі?
Ён выплюнуў каскад лаянкі, што ў ягонае мове азначала «так».
— Дзякуй, — я кінуў яму кій.
За аркай была глыбокая круглая шахта. Я чуў пра такія, яны служылі для хуткага паветранага спуску.
Я стаў ля краю.
Зноў мільгануў маяк маёй мэты. Я столькі падымаўся, ішоў, а зараз павінен прымусіць сябе перакрэсьліць свае намаганьні — кінуцца долу.
І я зразумеў. Я перакрэсьліў сваю мэту ўжо тады, калі пакахаў Руату!
Яна мой кат, мой лёс.
Я ступіў у бездань.
ХV
Перахапіла дыханьне. Некалькі сэкунд праносіліся паўз мяне аркі паверхаў, успалыхвалі і зьнікалі ў цемры іх агні.
Я ляцеў у пекла!
А можа, яшчэ ніжэй?..
Паветраны струмень, што ўзьняўся мне насустрач, запаволіў падзеньне. Я мякка апусьціўся на падлогу.
На гэтым узроўні не было аркі, а зеўрала нейкая дзірка, над якой люмінсцэнтнай фарбай былі напырсканы крывыя літары:
«УВАХОД ЗАБАРОНЕНЫ!»
Я пралез у дзірку.
Калідор — чысты, сьветлы, што не стасавалася з «парадным уваходам», дзе замест аркі зеўраў пралом.
Празь пяць-шэсьць мэтраў калідор завяртаў направа і потым разыходзіўся на тры асобныя калідорчыкі. Нядоўга думаючы, я пайшоў проста.
Мяне ўразіла рэзкая перамена ляндшафту. Адразу за ростанямі асьвятленьне абранага мною калідорчыка рабілася настолькі цьмяным, што на чатыры крокі ад мяне я ўжо нічога ня мог разгледзець. Вялікі слой пылу пакрываў лямпы на столі, а пад нагамі храбусьцелі пліткі, тынкоўка, шкло, кавалкі растурзаных плястыкавых скрыняў.