Би?иги Аан Дархаммыт

Егоров Василий Юрьевич

– Мин эмиэ, эиги курдук, оскуоланы бтэриэхпэр диэри интэринээккэ олорбутум. Онно бэйэбитин дьаанар сэбиэттээх, бэрэссэдээтэллээх буолар этибит.

– Ханнык оскуолаа рэммиккиний? Ол сэбиэттэри ким тэрийэр, туох лэни ыытар этилэрий? – тэлигириэйкэлээх уолаттар ортолоругар соотоун толстовканан олорор, ркйбт хара куударалаах басты рэнээччи Миша Николаев эрилкэй киэ харахтарынан боломтолоохтук кртэлээтэ.

– Дьокуускайга иккис оскуолаа рэммитим. Барытын рэнээччилэр бэйэбит испититтэн бэйэбит талан тэрийэрбит. Алталыы-сэттэлии киилээх спортивнай, хааайыстыбаннай, санитарнай, культмаассабай сектордар сэбиэттэрин таларбыт. сс хаыат

тааарар художниктардаах, редколлегиялаах буоларбыт. Олор салайар этилэр. Хостор аайы ыстаарыалар баар буолаллара, кинилэр дьууурунайдары аныыллара. Барытын бэйэбит крнэр, оорор этибит. Ким да, хайа да учуутал кэлэн бэрэбиэркэлээбэт этэ.

– Оо, нааа чгэй эбит дии!

– Кырдьык дааны, бииги эмиэ инньэ гыммаккабыт…

– Бии дааны тэринэрбит тоо сатамматый? – Миша, барыларын санааларын тмэрдии, быаччы эттэ.

Анастасия Яковлевна, ртн кистээбэккэ, рсптт тыл ктхт:

– Чэ оччоо сэбиэппитин талыаы.

Оолор, тута срн дьыалаа эмискэ киириэхтэрин толлубут курдук, кэмчиэриспиттии клм аллаан, сирэй-сирэйдэрин крстлэр. Чочумча тохтуу тээт, Миша таыгар олорор, эмиэ куударатын хаас ттгэр кэлтэччи тарааммыт Володя Федотов симиктик тыл быктарда:

– Ээ, бии эмиэ бэйэбит…

– Кырдьык, бииги эмиэ бэйэбит талыннахпытына?..

– Сп-сп, инньэ гыныаххайы.

– Анастасия Яковлевна, эн баран сынньан.

Учууталлара клэ тстэ. Кэпсэтиитэ табыллан, ис-ииттэн рэн, астыммыт быыынан ытыын ытыыгар тэс гына охсон, сууралаамахтаан ылла.

– Чэ сп, кытааты, хомуну! – эргичис гынан тахсыахтыы хос иин кэрийэ крн иэн, хараа оох таыгар сытар турбаа баайыллыбыт туох эрэ улахан к тимирдэргэ ииннэ. – Бу тугуй, оолоор?

– Ити Миша штангата, кн аайы дьарыктанар, – Коля Софронов киэн тутта хардарда.

– Оо, дьэ маладьыас, Миша, табаарыстаргын эрчийдэи дии. Зарядкалаа-хайаа, дьон оннооор тымныы уунан, хаарынан сууналлар, ол иин тымныйбаттар, ыалдьыбаттар.

Оскуола

Дириэктэрдэрэ, сарсыарда ааас уруоктаах буолан, суоа. Анастасия Яковлевна ахсыстарга биологияны рэтэн баран учууталыскайга киирбитигэр, Марианна Евгеньевна кинини хайдах эрэ сирэйэ-хараа сырдаан, рэ-кт крстэ.

– Ну, здравствуй, мадонна, ходишь, уроки даешь, а там ребята сами… – тугу эрэ ситэ саарбакка мчнээн кэбистэ. – В общем сама посмотришь после уроков.

«Тыый, тугу оорбут буоллахтарай?» – диэн Анастасия Яковлевна уун переменаа диэри икки уруок устата иигэр ааллара, дьиксинэ саныы сырытта. с уруок бтээтин кытта интэринээтигэр срэн тиийбитэ, хараар дьиэ таыттан ыла саалаан кппэтэх атын хартыыната арылынна. Кирилиэс таынааы кии хараын аалар араас нх муус-хаар, кир-хох суох буолбут. Иирдьэ киирбитэ, суунар хос ып-ыраастык сууйуллубут, урукумуонньук аннынааы баах тобус-толору кирдээх уунан билгийэн турар бэйэтэ кубус-кураанах килбэйэн олорор. Хостор, утуйар ороннор бары тупсаай баайытык хомуллубуттар. Икки хоунан олорор кыра кылаастар оолоруттан ыйыталаа, кэпсэтэ-хайгыы тэн баран, эдэр учуутал сргэтэ ктллэн, дьиэрэкэй ааардаах оскуолатыгар тттр элэстэнэн таыста.

– А ну-ка, теперь расскажи, моя красавица, как тебе удалось совершить культурную революцию? – Марианна Евгеньевна, Анастасия сирэйэ-хараа сырдаан киирбитин крн, куолутунан клэ-оонньуу кэриэтэ, ыйытта.

– Барытын Миша Николаев тэрийбит , бары мустан мунньахтаабыттар. Хас да сектор сэбиэтин, хостор ыстаарыаларын бэйэлэрэ талбыттар уонна тута дьаанан лэлээн-хамсаан барбыттар, – Анастасия Яковлевна рэ-кт бээээи крстн туунан сиилии кэпсээн биэрбитигэр дириэктэрэ тээ рсэн, с-махтайа ииттэ. Урут атын оскуолаа итинниги крсбэтэх, билбэтэх эбит буоллаа.

– Оказывается, детям самим надо давать власть.

Итинтэн сиэттэрэн, олох-дьаах, лэ-хамнас туунан киэник хабан кэпсэтиигэ баар учууталлар бары кытыннылар.

– Дорогие коллеги, нам как-то надо оживить работу кружков. До сих пор они существовали формально, только на бумаге. Каждый специалист должен проводить практическую общественно-полезную работу на занятиях кружков по своему предмету. Как вы на это смотрите?

– Сп буолуо, – математик Иннокентий Афанасьевич ылбат-биэрбэт икки ардынан ииэтиннэ.

– А как это должно выглядеть на деле? – Зоя Дмитриевна чуолкайдаааччы буолла.

– Ну вот, вам, например, как преподавателю русского языка и литературы ставить хотя бы по праздникам пьесы, сценки из произведений классиков силами учащихся и населения.

– Вот как? Впрочем, почему нельзя? Можно.

– Вот и хорошо, таким же образом нужно поступить и в кружке по якутскому языку. Немного иначе обстоит дело по истории, биологии, математике. Но и тут можно проводить интересные занятия, главное, детей надо заинтересовать, привлечь их внимание к активной деятельности, – Марианна Евгеньевна учууталлары рэтэр-иитэр лээ угуйар т баата, й-санаа кылын таарыйар исти тыла- барыларын клргэ, бэйэтигэр чугаатарга дылы гынна. – Вот буквально вчера произошло чудо. Благодаря Анастасии Яковлевне, интернатчики наши совершили, так сказать, культурную революцию. Все убрано, чисто, любо смотреть.

– Это Миша Николаев все организовал, я просто рассказала им из опыта своей интернатской жизни.

– Вот и чудесно, поделись и с нами своим опытом. Ты, кажется, окончила вторую школу в Якутске?

Анастасия Яковлевна, кэмчиэрийэ соус да тутуннар, кэпсээнин бэрт ыраахтан саалаан сээргээбитинэн барда.

Оччолорго иккис оскуола дириэктэринэн Роман Михайлович Поскачин диэн кип-киэинэн куруук чинчилиирдии кр сылдьар, р тарааммыт баттахтаах, ордоотуу соус улахан саалаах, уун ньолоор сирэйдээх хатыыр кыра кии лэлиир этэ. Кини нксчч соус туттан, киэ-киэник, чиник хардыылаталаан крдр устун хоугар ааарын т дааны толло крдллр, дьиинэн, кини ооо да, лэиттэригэр дааны боломтолоох, сымнаас сыыаннаах киинэн биллэрэ. Учууталлар, интэринээт иитээччилэрэ ксн эр дьон буолаллара. Биирдэ дааны рэнээччилэрин мн-этэн кирдиэлэппиттэрэ, трэйдээбиттэрэ диэн суоа, т кыалларынан й-убуу, сбэ-ама биэрэ сылдьаллара. Николай Васильевич Егоров, Алексей Герасимович Захаров, Федот Васильевич Попов, Николай Дмитриевич Соловьев курдук учууталлар, интэринээт иитээччилэрэ: кыргыттарга Иван Лукич Лукшин, уолаттарга Василий Лукич Сенькин – гс оо йгэр-санаатыгар хаан да умнуллубаттык иэн хаалбыт, йтн сппэт дьон буоллахтара.

Интэринээккэ хайдах бэйэлэрин крнэн-дьаанан олорбуттарын таынан курууоктары, ордук спортивнай, культмаассабай, юннатскай лэлэри, ураты кхтхтк салайбыт Степан Павлович Петров, Василий Лукич Сенькин курдуктары Анастасия Яковлевна улахан махталынан бэлиэтээн аынна. Физрук Степан Павлович бэйэтэ эрчийбит оолорунаан Иван Петровтуун, Дмитрий Саввиновтыын хайыарга хамаанданан крэхтэиилэргэ хас да сыл устата республикаа миэстэлэспиттэрэ, бастаабыттара. Оттон Василий Лукич араас краеведческай, туристическай походтары тэрийэрэ, гербарий хомуйтарара.