Чалавек на лаўцы (на белорусском языке)

Сименон Жорж

– Ну што ж. Падсумуем гутарку. Па-першае, зусiм вiдавочна, што вы шантажыравалi бацьку. Згодны?

Яна змаўчала.

– Па-другое, колькi за iм нi сачылi, так i не ўведалi, як жа ён зарабляе грошы.

– А мы i не надта старалiся ўведаць.

– Разумею. Вас цiкавiў вынiк.

Монiка неяк спачувальна ўсмiхнулася. Яна, канечне, лiчыла Мэгрэ прасцяком.

– Цяпер вы ведаеце ўсё, - сказала яна, збiраючыся ўстаць.
– Заўважце, я не разыгрывала з сябе святую. А што вы думаеце пра мяне, дык мне гэта ўсё роўна.

Але

нешта ўсё-такi ўтрымлiвала яе.

– Вы нiчога не раскажаце мацi?

– Вам жа ўсё роўна, вы ж вырашылi з'ехаць.

– Па-першае, я ж не заўтра паеду, па-другое, я б не хацела сцэн.

– Разумею.

– Альбэр - непаўналетнi, i бацькi могуць...

– Я хацеў бы пагаварыць з iм.

– Калi б гэта залежала ад мяне, то ён прыйшоў бы сюды сёння ж. Але ён дурань. Сядзiць цяпер у якой-небудзь бярлозе i калоцiцца.

– Нешта вы не дужа захоплена пра яго гаворыце.

– А я нiчым асаблiва не захапляюся. Вы папярэдзiлi маё начальства, што выклiкалi мяне?

– Я патэлефанаваў да вас i сказаў, што трэба выканаць розныя фармальнасцi.

– Калi яны мяне чакаюць?

– Я часу не ўдакладняў.

– Мне можна iсцi?

– Я вас не затрымлiваю.

– Але загадаеце якому-небудзь iнспектару, каб ён пайшоў следам за мною?

Мэгрэ ледзь не засмяяўся, аднак сказаў сур'ёзна:

– Магчыма.

– Марная праца.

– Дзякую за папярэджанне.

Але, калi яна выйшла, Мэгрэ сапраўды аддаў Жанв'е на ўсякi выпадак загад прасачыць за ёю.

Неўзабаве Мэгрэ ўспомнiў, што забыўся задаць Монiцы адно важнае пытанне: хто, ён цi яна, захоўваў у сябе грошы на параход у Амерыку? Калi Альбэр, дык у яго цяпер ёсць грошы i, адпаведна, больш магчымасцей знiкнуць. Калi грошы ў Монiкi, тады яму, можа, i паесцi няма на што.

Мэгрэ пачакаў яшчэ нейкi час, потым патэлефанаваў Монiцы на працу:

– Я хацеў бы пагаварыць з паннай Монiкай Турэ.

– Хвiлiнку. Яна толькi што вярнулася.

– Алё!
– адгукнулася Монiка.

– Не радуйцеся. Гэта не Альбэр. Камiсар Мэгрэ. Я забыўся задаць вам адно пытанне. Грошы ў вас цi ў яго?

Яна зразумела адразу.

– У мяне.

– Дзе?

– Тут. Адна шуфляда ў маiм стале замыкаецца на ключ.

– У Альбэра ёсць з сабою грошы?

– Наўрад цi багата.

– Дзякую.

Не паспеў камiсар пакласцi слухаўку, як яму патэлефанаваў Лапуэнт.

– Ты з вулiцы Ангулем?
– здзiвiўся Мэгрэ.

– Не з дому, а з бiстро на рагу.

– Ну што там?

– Уяўляеце, шэф, у пакоi Турэ дужа дбайна прыбралi: падлогу i ўсю мэблю так нацёрлi, што ажно зiхацяць, пыл усюды выцерты.

– А верх шафы?

– Таксама. Я так i чытаў у гаспадынiных вачах: "Што, з'елi?" Яна сказала, што ўчора прыходзiла прыбiральшчыца, а вы не аддалi нiякiх загадаў, так што яна вырашыла падрыхтаваць пакой да засялення новага жыльца.

Гэта быў добры

шчаўчок па носе. Трэба было раней пра гэта падумаць.

– А дзе Моэрс?

– Ён яшчэ там. Шукае сляды, але нiчога не можа знайсцi. Прыбiральшчыца добра папрацавала. Мне вяртацца ў аддзяленне?

– Чакай. Высветлi iмя i адрас прыбiральшчыцы i распытай яе, якiя i ад каго яна атрымала ўказаннi i хто быў у пакоi, калi яна прыбiрала.

– Будзе зроблена.

– Моэрс можа вяртацца. А, яшчэ: хто дзяжурыць з нораваў?

– Дзюмансэль.

– Няхай папросiць, каб узмацнiлi пост i прасачылi за тымi, хто выходзiць з дому.

– Яны не надта збiраюцца выходзiць. Адна гуляе ўвесь час голая па лесвiцы, а другая ўсё нiяк не намыецца: у ванну - з ванны, у ванну - з ванны... Ну а трэцяй ужо некалькi дзён як няма.

– Ну, зрабi што трэба i вяртайся.

Мэгрэ выйшаў да свайго начальнiка, але па дарозе яго перанялi i вярнулi назад: Нэвэ прывёў нейкага чалавека i хоча неадкладна паказаць яго.

Нэвэ стаяў у прыёмнай. Ён быў вельмi ўзбуджаны. Побач з iм сядзеў на крэсле нейкi надзiва цiкавы тып: маленькi, кволы, няпэўнага ўзросту, смешны. Мэгрэ адразу ж падумаў, што ён яго некалi бачыў i нават ведаў.

Камiсар прапанаваў Нэвэ:

– Можа, ты спачатку мне ў кабiнеце што-небудзь растлумачыш?

– Не мае сэнсу. Да таго ж яго i на момант аднаго пакiнуць нельга: уцячэ.

Толькi цяпер Мэгрэ заўважыў, што на руках у чалавека кайданкi.

Камiсар адчынiў дзверы кабiнета i ўпусцiў арыштаванага. Той трохi накульгваў. Ад яго несла спiртным. Нэвэ зачынiў кабiнет на ключ i толькi тады зняў з чалавека кайданкi.

– Не пазнаяце, начальнiк?

Рот у затрыманага расцягваўся ледзь не да вушэй. Гледзячы на яго, так i хацелася засмяяцца.

Сумненняў не было; чалавек гэты не быў яму незнаёмы. I тут мiльганула: ды ён жа на клоўна падобны! А нехта казаў яму нядаўна пра чалавека, падобнага на клоўна, якога... Гэта ж панi Машэр бачыла яго з Турэ на лаўцы!

– Сядай.

Чалавек адказаў як заўсёднiк палiцэйскiх аддзяленняў:

– Дзякую, начальнiк.

7. КЛОЎН

Iнспектар Нэвэ быў настолькi ўзбуджаны сваiм поспехам, што прадстаўляў арыштаванага так, нiбыта аб'яўляў нумар у цырку:

– Джэф Шрамэк уласнай персонаю, або Клоўн Фрэд, цi Акрабат, нарадзiўся ў Рыксвiры, у вярхоўi Рэйна, шэсцьдзесят тры гады назад.

– Згадваеце, начальнiк?

Нават арыштаваны, ён не пераставаў крыўляцца. У яго быццам патрэба такая была: выклiкаць сваiм выглядам i гаворкаю смех.

Мэгрэ пазванiў па ўнутраным тэлефоне:

– Прынясiце мне, калi ласка, дасье Джэфа Шрамэка.

Камiсар успомнiў: гадоў пятнаццаць назад гэты смешны чалавечак прагрымеў на ўсю краiну.

Гэта здарылася на пачатку вясны, у канцы дня. На Вялiкiх бульварах было людна, так што гледачоў тады ў гэтага клоўна-аматара хапiла.