Замежная фантастыка
Шрифт:
— Вернешся ў бальніцу, Том, у тысяча дзевяцьсот трыццаць восьмы год.
— Інакш немагчыма?
— Мы не можам змяніць Час. Мы ўзялі цябе ўсяго на пяць хвілін. І вернем цябе на бальнічны ложак праз пяць хвілін пасля таго, як ты яго пакінуў. Такім чынам, мы нічога не парушым. Усё гэта ўжо гісторыя. Тым, што ты жывеш зараз з намі, у будучым, ты нам не пашкодзіш. Але калі ты адмовішся вярнуцца, ты пашкодзіш мінуламу, а значыцца, і будучаму, там шмат што перакруціцца, будзе хаос.
— Два месяцы, — сказаў Томас Вулф.
— Два месяцы.
— А
— Ага.
— Мне патрэбны папера і аловак.
— Вось яны.
— Трэба збірацца. Да пабачэння, містэр Філд.
— Шчасліва, Том.
Шэсць гадзін. Заходзіць сонца. Неба чырванее, нібы віно. У прасторным доме цішыня. Горача, але старога прабіраюць дрыжыкі, і вось нарэшце з'яўляецца прафесар Боўлтан.
— Ну як, Боўлтан? Як ён сябе адчуваў, як трымаўся на касмадроме? Ды гаварыце ж!
Прафесар усміхаецца.
— Ён проста асілак — гэтакі велікан, любы скафандр для яго занадта малы, давялося тэрмінова рабіць новы. Шкада, вы не бачылі, што гэта было: ён усё-ўсё абышоў, усё абмацаў, да ўсяго прынюхваецца, нібы вялізны сабака, гаворыць несціхана, а вочы круглыя, ненажэрныя, і ад усяго прыходзіць у захапленне — ну сапраўдны хлапчук, дый годзе!
— Дай Бог, дай Бог! Боўлтан, а вы і праўда пратрымаеце яго тут два месяцы?
Боўлтан насупіўся.
— Вы ж ведаеце, ён не належыць нашаму часу. Калі энергія тут хоць на момант аслабне, Вулфа адразу прыцягне назад у мінулае, як папяровы мячык на гумцы. Паверце, мы ўсімі спосабамі стараемся яго ўтрымаць.
— Гэта неабходна, зразумейце! Нельга, каб ён вярнуўся, не закончыўшы кнігі! Вы павінны…
— Зірніце! — перабіў Боўлтан.
У неба ўзляцела серабрыстая ракета.
— Гэта ён? — спытаў стары.
— Ён, — сказаў прафесар. — Гэта Вулф ляціць на Марс.
— Брава, Том! — загарланіў стары і затрос кулакамі над галавой. — Дай ім перцу!
Ракета патанула ў вышыні, яны праводзілі яе вачамі.
Да апоўначы да іх дайшлі першыя старонкі. Генры Ўільям Філд сядзеў у сябе ў бібліятэцы. Перад ім на стале гудзеў апарат. Апарат паўтараў словы, што былі напісаны далёка з таго боку Месяца. Ён выводзіў іх чорным алоўкам, дакладна аднаўляючы паспешлівыя каракулі Тома Вулфа, якія ён нагрымзоліў за мільён міляў адгэтуль. Ледзьве дачакаўшыся, каб на стол лёг стосік папяровых лісткоў, стары схапіў іх і ўзяўся чытаць, а Боўлтан і слугі стаялі і слухалі. Ён чытаў пра Прастору і Час, і пра палёт, пра вялікага чалавека ў вялікай дарозе, пра доўгую поўнач і пра холад космасу, і пра тое, як згаладалы чалавек з прагнасцю паглынае ўсё гэта і патрабуе яшчэ і яшчэ. ён чытаў, і кожнае слова было поўна гарэння, і грому, і тайны.
Космас як восень, пісаў Томас Вулф. І гаварыў пра пустэльны змрок, пра адзіноту, пра тое, які маленечкі закінуты ў космасе чалавек. Гаварыў пра вечную восень, якая ніколі не канчаецца. І яшчэ пра міжпланетны карабель, пра тое, як пахне метал і які ён навобмацак, і пра пачуццё высокага лёсу, пра няўрымслівае захапленне, з якім нарэшце адрываешся
Стары чытаў, пакуль не ахрып, за ім чытаў Боўлтан, потым астатнія — да глыбокай ночы, калі апарат перастаў пісаць і ўсе зразумелі, што Том ужо ў пасцелі, там, у ракеце, якая ляціць на Марс… мабыць, ён яшчэ не спіць, не, яшчэ доўга ён не засне, так і будзе ляжаць без сну, быццам хлапчук напярэдадні адкрыцця цырка: яму ўсё не верыцца, што ўжо збудаваны вялізны, чорны, увесь аздоблены каштоўнымі камянямі балаган, і паказ пачынаецца, і дзесяць мільярдаў зіхатлівых акрабатаў гайдаюцца на туга напятых дратах, на нябачных трапецыях Прасторы.
— Ну вось! — выдыхнуў стары, беражліва адкладваючы апошнія старонкі першага раздзела. — Што вы пра гэта скажаце, Боўлтан?
— Гэта добра.
— Якое там добра! — загарланіў Філд. — Гэта цудоўна! Прачытайце яшчэ раз, сядзьце і прачытайце яшчэ раз, каб вас чорт забраў!
Так яно і ішло, дзень пры дні, па дзесяць гадзін запар. На падлозе расла куча жаўтаватай спісанай паперы — за тыдзень яна зрабілася вялізнай, за два тыдні — не ведаеш, як яе і назваць, пад канец месяца — і ўявіць немагчыма.
— Вы толькі паслухайце! — крычаў стары і чытаў уголас.
— А што?! — гаварыў ён.
— А вось яшчэ раздзел, Боўлтан, а вось аповесць, яна толькі што перададзена, называецца «Касмічная вайна», цэлая аповесць пра тое, як яно — ваяваць у космасе. Ён размаўляў з рознымі людзьмі, распытваў салдат, афіцэраў, ветэранаў Прасторы. І пра ўсё напісаў. А вось яшчэ раздзел, называецца «Доўгая поўнач», а гэты — пра тое, як мурыны засялілі Марс, а во нарыс — партрэт марсіяніна, яму проста цаны няма!
Боўлтан адкашляўся.
— Містэр Філд…
— Пасля, пасля, не перашкаджайце.
— Кепскія навіны, сэр.
Філд ускінуў сівую галаву.
— Што такое? Што-небудзь з Элементам Часу?
— Перадайце Вулфу, няхай спяшаецца, — лагодна прамовіў Боўлтан. — Магчыма, на гэтым тыдні сувязь з Мінулым абарвецца.
— Я дам вам яшчэ мільён даляраў, толькі падтрымлівайце яе.
— Справа не ў грошах, містэр Філд. Цяпер усё залежыць ад сама звычайнай фізікі. Я зраблю ўсё, што ў маіх сілах. Але вы яго папярэдзьце на ўсякі выпадак.
Стары скурчыўся ў крэсле, зрабіўся зусім маленькі.
— Няўжо вы зараз адбераце яго ў мяне? Ён так цудоўна працуе! Каб вы толькі бачылі, якія эскізы ён перадаў усяго гадзіну назад — апавяданні, накіды. Во, во — гэта пра касмічныя плыні, а гэта пра метэарыты. А вось пачатак аповесці пад назвай «Пушынка і полымя»…
— Нічога не зробіш…
— Але калі мы зараз страцім яго, можа, вы здолееце даставіць яго сюды яшчэ раз?
— Бязмернае ўмяшанне ў Мінулае занадта небяспечна.
Стары быццам акамянеў.