Уліс з Прускі
Шрифт:
І засумаваў ён па дзяцінстве, па тым шчаслівым узросце, калі знаходзіўся пад абаронай бацькоў і дзядулі Кірылы. Колькі часу прайшло, а не сунімаўся боль расстання з Ганнай.
«Нічога! Яшчэ паспрабую і дранікаў, і грэцкіх аладак!» — вырашыў ён напаследак і ўсміхнуўся.
Паслаў цёплы ліст дадому, паведаміў, што да яго ў Дэтройт прыехаў Цімоша. Ён у многіх месцах пабываў, цяпер разам працуюць у Форда. Ён у тым цэху, дзе збіраюць аўтамабілі. А вось дзядзьку Васіля пакуль што ніхто з іх не сустрэў. Напісаў пра тое, што быў у царкве. Тут, у Дэтройце,
На заканчэнне перадаў паклоны і прывітанні, асабліва Ганне.
Цімоша зняў кватэру — такую ж каморку, як і ў Лявонкі,— непадалёк. Час ад часу наведваўся. Сёння ён прыйшоў, ведаючы, што ўчора ў земляка была пэйда — так яны называлі дзень зарплаты. Убачыўшы аднавяскоўца, Лявонка радасна махнуў у паветры нейкай паперчынай.
— Што гэта ў цябе? — запытаў Цімоша. — Чаго гэтак радуешся?
Гэта была паштовая квітанцыя аб пераводзе грошай Падгурскаму.
— Паслаў праз Брэсцкі банк — адтуль Падгурскаму паведамяць. Дзевяноста даляраў.
— Знайшоў, чаму радавацца, — у сваю чаргу засмяяўся Цімоша, — гэта каб табе хто прыслаў — тады іншая справа, была б падстава для радасці. А так…
— Не-е, — не згадзіўся Кужаль, — аддаць доўг — добра. Засталося яшчэ чатырыста. Вышлю грошы, а там і сам буду вяртацца!
Пасля таго выпадку з Піліпком Лявонка, апынуўшыся ў Дэтройце, трымаў грошы ў банку. І такі-сякі працэнт ішоў…
— А Піліпко піша, што ўжо ланцужок упоперак жывата павесіў.
— Дзіва што! Ён — сталічная штучка, як-ніяк у Нью-Йорку жыве.
Цімоша на гэта нічога не сказаў — аб чымсьці думаў.
— Ведаеш, дзе шмат золата? — Цімоша зрабіў паўзу. — На Алясцы! Можна, кажуць, спатыкнуцца на залатой жыле!
— Я чуў, але ж гэта далёка.
Пілі піва. Цімоша любіў імбірнае, таму гаспадар яшчэ раз збегаў у салун.
— Ты бабу якую маеш?
Лявонка адмоўна пакруціў галавой.
— Без бабы дрэнна, але і з бабай таксама не лепш, — Цімоша засмяяўся. — Я тут з адной пазнаёміўся… У тым салуне, куды цябе некалі запрашаў…
Лявонка ведаў, што зямляк любіў зайсці ў адну піўную, у якой на буфетнай стойцы звычайна была выстаўлена бясплатная закуска. Узяўшы кружку піва, можна было добра пад'есці. Цімоша зачасціў туды, хоць і заўважаў, што гаспадар піўной паглядае на яго крыва. Тут яна да яго і падлабунілася. Маладая, непаседлівая, з вясёлымі вачыма і ямачкамі на шчоках. Чым ён ёй спадабаўся — невядома. На той час у яго ўжо былі грошы, і гаспадар глядзеў больш прыязна.
Цімоша махнуў рукой:
— Амэрыканка мяне абдурыла! Запрасіла да сябе, тое-сёе, а потым крычаць пачала, сарочку на грудзях дзерці. Паліцыя з'явілася. Ледзьве я ад яе адкупіўся.
— Ад каго?
— Ад той жанчыны! Ад амэрыканкі! Нібы я яе згвалціць хацеў… І паліцыю пераканала!
— Жанчыну тут падтрымліваюць! Яны тут з гонарам!
— Не тое што ў нас: музыка — бяры любую, якую хочаш!
Гаворка неяк хутка і завяла. Можа, таму, што кожны думаў пра сваё. Потым сядзелі моўчкі, быццам
Цімоша зацягнуў песню:
Амэрыка люба-а, Амэрыка міла-а, Нашто ты, Амэрыка, Мяне загубіла-а?Голас у спевака быў слабаваты, але нейкі прачулы і задушэўны.
— Добрая песня. Дзе гэта ты навучыўся?
— Нашы, эмігранты, спяваюць. — Цімоша яшчэ наліў піва. — Цяжка мне тут, браце… Не радуе і свабода. Ноччу, ведаеш, сніцца канвеер і крокі формана за спіною. Каб ён прапаў!..
— Дык думаеш, што мне лёгка? — Лявонка хацеў падняць у сябра настрой.
— Але ж вось неяк прыжыўся…
Лявонка чамусьці адчуваў сябе так, нібы ў нечым быў вінаваты перад таварышам. Але ж у чым яго віна? Можа, болей пашанцавала?..
— Мне думаецца, што я тут непатрэбны, — Цімоша здзіўлена паглядзеў некуды ўбок. — Дома і працуеш, і адпачываеш адначасова. А тут ужо калі працуеш, дык не адпачываеш.
«Шалапутны ты нейкі,— думаў пра Цімошу аднавясковец, — цяжка табе. А як дапамагчы?..»
Свой няпэўны настрой Цімоша назаўтра панёс і на працу…
Пасля першай змены Лявонка вяртаўся яшчэ да вячэрняга змроку. Выйшаўшы, як звычайна, на канцавым трамвайным прыпынку і купіўшы ў разносчыка газету, заспяшаўся на кватэру. Цікавасць у яго выклікала «Чыкага Трыбюн». Будзе што пагартаць — збольшага ён ужо чытаў па-англійску.
Гаспадыня смажыла свініну з цыбуляй. Адчыніўшы дзверы, пачуў пах. Джаана накачвала прымус. Ён павітаўся з ёй, ідучы ў свой пакойчык. Учора гаспадыня частавала яго пудзінгам і кавай з белым падсмажаным хлебам. Клапацілася пра бялізну. Праўда, бялізну сама яна не мыла, а аддавала ў пральню, але і за гэта можна было быць удзячным.
Па ўсім відаць, Джаана сімпатызавала пастаяльцу і нават не супраць была дапамагчы ў патрэбах цела. Ля яе ног цёрся, выгінаючы спіну і высока паднімаючы хвост, вялікі чорны кот. Лявонка прайшоў у сваю бакавушку, прылёг на ложак, разгарнуў «Чыкага Трыбюн». Газета паведамляла пра смерць Марка Твэна. У пакойчык, без стуку, увайшла Джаана, паглядзела на кватаранта сваімі зялёнымі вачыма. У левай руцэ дымілася толькі што пачатая папяроса. Пах дыму змешваўся з водарам парфумы. Пастаяльцу нават заказытала ў носе.
— Калгейтаўская, — з гонарам патлумачыла жанчына, маючы на ўвазе, відаць, гатунак парфумы.
Лявонка паглядзеў на яе паверх газеты.
— А хочаш, я табе пагадаю? Уэл?
Правай рукой, не выпускаючы з левай папяросы, яна ўзяла яго за гузік і асцярожна прыцягнула да сябе. Дым яна выдыхала кольцамі, якія доўга трымаліся ў паветры. Лявонка склаў газету.
— Табе ўжо гадоў дваццаць ёсць?
— Першага ліпеня споўніцца роўна дваццаць.
— Ты быў бы вельмі шчаслівы, калі б быў жанаты.